Ζωρζ Σαρή: Η μετρ της παιδικής λογοτεχνίας που μάγευε τους αναγνώστες

• Παναγιώτα Απέργη - 28 Ιουνίου 2024

Η Ζωρζ Σαρρή, κατά κόσμον Γεωργία Σαρηβαξεβάνη, γεννήθηκε στις 22 Αυγούστου το 1925, στην Αθήνα, σε μια πολυπολιτισμική οικογένεια, που σε μεγάλο βαθμό καθόρισε την προσωπικότητα, τη ζωή και το έργο της. Κι αυτό γιατί η μητέρα της ήταν Γαλλίδα από τη Σενεγάλη και ο πατέρας από το Αϊβαλί της Μικράς Ασίας.

Μεγαλώνοντας με ελεύθερο πνεύμα και ανεξαρτησία, παρά τις επιταγές της συντηρητικής ελληνικής κοινωνίας του 1930, πριν ολοκληρώσει τις εγκύκλιες σπουδές της και με το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, πήρε ενεργά μέρος στην Αντίσταση κατά των κατακτητών, εντασσόμενη στις γραμμές της ΕΠΟΝ.

Κατά τη διάρκεια του Eμφυλίου που ακολούθησε, τραυματίστηκε στο χέρι και στο πόδι από οβίδα, με τις εμπειρίες που απέκτησε όλο αυτό το χρονικό διάστημα να αποτελούν τα επόμενα χρόνια υλικό για τα βιβλία της.

Το 1947 έφυγε για το Παρίσι, όπου παρέμεινε ως το 1962, κάνοντας διάφορες δουλειές, ενώ, παράλληλα, φοιτούσε στη Σχολή Υποκριτικής του Σαρλ Ντιλέν. Στη γαλλική πρωτεύουσα γνώρισε και συνδέθηκε φιλικά με σημαντικούς ανθρώπους, όπως ο Κώστας Αξελός, η Μελίνα Μερκούρη και ο Μαρσέλ Μαρσώ και πολλοί άλλοι, ενώ την ίδια περίοδο συνάντησε και τον χειρουργό Μαρσέλ Καρακώστα, με τον απέκτησε δύο παιδιά, παραμένοντας μαζί μέχρι το τέλος της ζωής τους.

Λίγα χρόνια πριν την επιβολή της Χούντας, επέστρεψε με την οικογένειά της στην Αθήνα και άρχισε να εμφανίζεται στο θέατρο και τον κινηματογράφο δίπλα σε γνωστά ονόματα ηθοποιών. Το υποκριτικό της ταλέντο της χάρισε το βραβείο Β' Γυναικείου ρόλου στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης για την ταινία του Ντίνου Κατσουρίδη «Έγκλημα στα Παρασκήνια», όπου υποδυόταν τη Θάλεια Χαλκιά, μια φοβισμένη ηθοποιό, που αποδεικνύεται αρκετά ραδιούργα, κινώντας επί της ουσίας τα νήματα της ιστορίας.

Ωστόσο, η ενασχόληση της με την υποκριτική διακόπηκε αιφνιδιαστικά, το 1967, με την εγκαθίδρυση της Χούντας, καθώς με ορισμένους συναδέλφους της αποφάσισαν να μην εμφανιστούν στο θέατρο όσο επικρατούσε αυτή η αντιδημοκρατική πολιτική κατάσταση. Τότε, ανακάλυψε τον δημιουργικό δρόμο της λογοτεχνίας, συγγράφοντας το πρώτο της βιβλίο, τον «Θησαυρό της Βαγίας», που εκδόθηκε το 1969 και το 1985 μεταφέρθηκε και στην τηλεόραση.

Μετά τη μεγάλη επιτυχία του πρώτου της έργου, η Σαρή αφιερώθηκε στο γράψιμο, δημιουργώντας μοναδικά μυθιστορήματα για παιδιά και εφήβους, νουβέλες, θεατρικά και τρία μυθιστορήματα για μεγάλους, τα οποία μέχρι σήμερα έχουν γνωρίσει αρκετές επανεκδόσεις. Παράλληλα, ασχολήθηκε και με τη μετάφραση έργων της κλασικής λογοτεχνίας, μεταφράζοντας Ιουλίο Βερν, Έκτορα Μαλό, Σιμόν ντε Μποβουάρ, Ευγένιο Ιονέσκο κ.ά..

«Στο γράψιμο βρήκα ό,τι δεν μπορούσα να βρω στο θέατρο, ίσως γιατί δεν ήμουν πρωταγωνίστρια και ίσως γιατί δεν ήμουν σε θέση να διαλέξω τους ρόλους που ο θιασάρχης ή ο σκηνοθέτης διάλεγαν για μένα», συνήθιζε να λέει η ίδια, παροτρύνοντας τα παιδιά να μένουν σε διαρκή επαφή με τη λογοτεχνία.

Σε μεγάλο βαθμό, οι ήρωες της είναι παιδιά και απλοί συνηθισμένοι άνθρωποι, που αντιμετωπίζουν την καθημερινότητα χωρίς εξωπραγματικές δυνάμεις, γεγονός που απελευθερώνει τη λογοτεχνία από την ωραιοποίηση της πραγματικότητας καταργώντας τη διαχωριστική γραμμή παιδικού - ενήλικου.

Εξίσου πλούσιες με τη θεματολογία των έργων της, που περιλαμβάνει στιγμές από όλη τη νεότερη ελληνική ιστορία, ήταν και οι αφηγηματικές τεχνικές που χρησιμοποιούσε, εναλλάσσοντας το πρώτο και το τρίτο πρόσωπο, τον ελεύθερο και τον πλάγιο λόγο, αλλά και τους παροντικούς και τους παρελθοντικούς χώρους.

Με κάθε έργο της, η Σαρή προσέγγισε τα παιδιά χωρίς να τους υποδείξει τι πρέπει να σκεφτούν και να αισθανθούν, παρουσιάζοντας αντικειμενικά όλη την ιστορία, ώστε να τους καλλιεργήσει την κοινωνική συνείδηση, αντιμετώπιζε τους μικρούς αναγνώστες τους ως αυτόνομα άτομα με τη δική τους προσωπικότητα.

Σε όλη της τη ζωή είχε συνοδοιπόρο της – εκτός από τον αγαπημένο της σύζυγο – την παιδική της φίλη και επίσης διακεκριμένη στη νεανική λογοτεχνία συγγραφέα, Άλκη Ζέη, με την οποία άλλαξαν τον κόσμο του παιδικού βιβλίου με την εισαγωγή του πολιτικού, κοινωνικού και ιστορικού στοιχείου στο είδος, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα η πολιτική σκέψη να μην αποτελεί πλέον προνόμιο μόνο των ενηλίκων.

«Όσον αφορά τις δικές μου αξίες, πάνω απ’ όλα είναι η ελευθερία μου και η αξιοπρέπειά μου. Και η φιλία. Να νιώθω ελεύθερη και να είμαι όρθια», ανέφερε η σπουδαία Ζωρζ Σαρή, που «αποχαιρέτησε» το αναγνωστικό της κοινό στις 9 Ιουνίου του 2012, αφήνοντας πίσω της πλήθος μνημειωδών έργων.