Νοέμβριος στη Νέα Υόρκη: Εντυπωσιακά κτήρια της πόλης
- Παναγιώτα Απέργη - 20 Νοεμβρίου 2022
Το 1967, η Αμερικανίδα συγγραφέας Τζόαν Ντίντιον (1934-2021), σε ένα από τα δοκίμιά της μνημονεύει την ιδιαιτερότητα της Νέας Υόρκης, της πόλης που δέθηκε μαζί της αμέσως μετά την άφιξή της σ’ αυτή: «Η Νέα Υόρκη δεν ήταν απλή πόλη. Αντίθετα, ήταν μια ρομαντική ιδέα, το μυστηριώδες μείγμα όλης της αγάπης, του χρήματος, της εξουσίας, το ίδιο το αστραφτερό και φθαρτό όνειρο».
Είναι μια πόλη γεμάτη έντονες αντιθέσεις και βαθιές αντιφάσεις, μια πόλη περίπλοκη, στην οποία ο προοδευτισμός του 20ού αιώνα έδωσε, το 1916, το διάταγμα χωροταξίας της πόλης, που επέβαλε αναμόρφωση των οικοδομικών δομών και την εγγύηση του αέρα και του φωτός της ημέρας στους δρόμους. Αν και οι αρχιτεκτονικές αλλαγές είναι συνεχείς από τον 19ο ακόμη αιώνα, κάποια κτήρια και μέρη της Νέας Υόρκης αποτελούν διάσημα ορόσημα στο «Μεγάλο Μήλο».
Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης «The Met»
Είναι το μεγαλύτερο μουσείο τέχνης στο δυτικό ημισφαίριο, ένα συγκρότημα κτηρίων, που περιλαμβάνει σημαντικές συλλογές από όλο τον κόσμο, με περισσότερα από δύο εκατομμύρια έργα τέχνης.
Ιδρύθηκε το 1870, άνοιξε το 1882 και το κεντρικό του κτήριο, σχεδιασμένο από τον R.M. Hunt, ολοκληρώθηκε το 1902 και βλέπει στην 5η Λεωφόρο του Μανχάταν.
Κτήριο «Flatiron»
Ένας από τους πιο παλιούς ουρανοξύστες της Νέας Υόρκης, στην οδό Μάντισον Σκουέαρ του Μανχάταν, με 22 ορόφους και ασυνήθιστη εμφάνιση, έργο του αρχιτέκτονα D.Burnham, δείγμα της αρχιτεκτονικής των Beaux Arts. 1
Είναι κατασκευασμένος σε τρία οριζόντια τμήματα, σαν ελληνικός κίονας, από τα πρώτα κτήρια με χαλύβδινο σκελετό, ολοκληρώθηκε το 1902 και πήρε το όνομα του από την τριγωνική ομοιότητά του με τα σίδερα ρούχων, που χρησιμοποιήθηκαν στις αρχές του 20ου αιώνα.
Κτήριο «Woolworth»
Είναι ένας από τους πρώτους ουρανοξύστες της Νέας Υόρκης, γοτθικού ρυθμού, σχεδιασμένος από τον αρχιτέκτονα C. Gilbert, στη γειτονιά Τριμπέκα του Μανχάταν, το ψηλότερο κτήριο της πόλης (241μ.) μέχρι το 1930.
Η κατασκευή του διήρκεσε από το 1910 ως το 1913, έχει 60 ορόφους και στο πέρασμα των χρόνων έχει υποστεί πολλές αλλαγές και ανακαινίσεις. Αν και σχεδιάστηκε αρχικά για εμπορικό κτήριο, σήμερα οι μισοί του όροφοι είναι κατοικίες και οι υπόλοιποι γραφεία και εμπορικοί χώροι. Το κτήριο Woolworth είναι Εθνικό Ιστορικό Ορόσημο από το 1966 και ορόσημο της Νέας Υόρκης από το 1983.
Κτήριο «Empire State»
Ένα από τα καλύτερα δείγματα της Art Deco 2 είναι αυτός ο ουρανοξύστης από ατσάλι, ύψους 381μ. και με 104 ορόφους, στην 5η Λεωφόρο του Μανχάταν, που ολοκληρώθηκε το 1931.
Μέχρι το 1971 ήταν το ψηλότερο κτήριο στον κόσμο, χάρη στον πυργίσκο του και είναι το κτήριο που εμφανίστηκε σε πολλές ταινίες του 20ού αιώνα, με πρώτη την ταινία King Kong του 1939. Το Empire State έχει αναγνωριστεί για τις πρωτοβουλίες του στην «πράσινη» αρχιτεκτονική.
Κέντρο «Rockefeller»
Ένα μεγάλο συγκρότημα 14 κτηρίων ποικίλου ύψους, στο κέντρο του Μανχάταν, που ολοκληρώθηκε στο διάστημα 1929-1940 αποτελώντας το μοναδικό μεγάλο εμπορικό κτήριο της εποχής της Μεγάλης Ύφεσης3. Ο John D. Rockefeller, ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους των ΗΠΑ, ανέθεσε σε μια πλειάδα αρχιτεκτόνων με επικεφαλής τον R.Hood τον σχεδιασμό του συγκροτήματος σε στυλ Art Deco.
Το σχέδιο έμοιαζε με τις πρώτες 13 αποικίες των ΗΠΑ, δηλαδή μια αναδυόμενη ομοσπονδία δεκατριών κτηρίων, που συμβάλλουν στη δύναμη του συνόλου, με το δέκατο τέταρτο κτήριο, τον ουρανοξύστη των 70 ορόφων, να είναι ο εμβληματικός φάρος του Κέντρου. Η διάσημη βυθισμένη πλατεία του Κέντρου «Rockefeller» επιτρέπει τη συνεχή απρόσκοπτη ροή των επισκεπτών
Κτήριο «Chrysler»
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά χαρακτηριστικά του ορίζοντα στο Μανχάταν, με ύψος 319μ. και 77 ορόφους, είναι το κτήριο γραφείων Chrysler, σχεδιασμένο από τον W.Van Allen στο διάστημα 1928-1938, που για 11 μήνες διατήρησε τον τίτλο του υψηλότερου κτηρίου της πόλης μέχρι την ανοικοδόμηση του Empire State. Θεωρείται αριστούργημα της αρχιτεκτονικής Art Deco, το ωραιότερο κτήριο της πόλης της Νέας Υόρκης, και το 1976 κηρύχθηκε Εθνικό Ιστορικό Μνημείο.
Ο διάκοσμός του, εσωτερικά και εξωτερικά, είναι κυρίως γεωμετρικός, έχοντας στοιχεία που χρησιμοποιούνταν στα αυτοκίνητα της Chrysler, όπως οι διακοσμητικές γωνίες του 31ου ορόφου, που είναι ομοιώματα των καπακιών ψυγείων των αυτοκινήτων Chrysler του 1929, ενώ στον 61ο όροφό του έχει αντίγραφα του αετού της Chrysler του 1928. Το κτήριο είναι αναγνωρίσιμο και από το «στέμμα» του, που αποτελείται από ενωμένες ακτινοειδείς καμάρες, με επένδυση από ανοξείδωτο χάλυβα, με πολλά τριγωνικά θολωτά παράθυρα που καταλήγουν σε μικρότερα τμήματα στις καμάρες. Όλο το στέμμα είναι επιστρωμένο, επίσης, με ανοξείδωτο χάλυβα.
Μουσείο «Solomon R. Guggenheim»
Ο εβδομηντάχρονος F..L.Wright, ανέλαβε το 1943 τον σχεδιασμό του μουσείου που θα στέγαζε τη συλλογή μοντέρνας τέχνης του Solomon R. Guggenheim4, έργο που δούλεψε για 16 χρόνια, μέχρι τον θάνατό του, λίγο πριν αυτό ολοκληρωθεί. Ο σχεδιαστής δημιούργησε ένα κτήριο με κυκλική κάτοψη που εξωτερικά μοιάζει με ένα γιγάντιο λευκό χωνί, που λεπταίνει προς τη βάση του, πάνω από ένα βάθρο.
Στο εσωτερικό οι τοίχοι είναι καμπυλωτοί και οι επισκέπτες ακολουθούν μια ράμπα για να θαυμάσουν τα εκθέματα του μουσείου. Παρόλο που κριτικοί και καλλιτέχνες διχάζονται για τα πλεονεκτήματα του κτηρίου ως μουσείου – οι μη επίπεδοι τοίχοι δεν είναι ιδανικοί για ανηρτημένη τέχνη – το κτήριο είναι ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα και αγαπημένα κτήρια στον κόσμο.
Κτήριο «Seagram»
Ενώ οι περισσότεροι ουρανοξύστες της Παρκ Άβενιου, σπρώχνονται ο ένας με τον άλλο προς το διάστημα, το κτήριο «Seagram» , που ολοκληρώθηκε το 1958, έχει μπροστά του μια ανοιχτή πλατεία.
Ο αρχιτέκτονάς του L.Mies van der Rohe κατασκεύασε μια «καθαρή» εκδοχή του ουρανοξύστη των 38 ορόφων με ατσάλι και γυαλί. Πρόκειται για ένα κτήριο-υπόδειγμα της κομψότητας και των αρχών του Μοντερνισμού, που έχει επηρεάσει τα σχέδια άλλων κατασκευών σε όλο τον κόσμο.
Κέντρο «Rose for Earth and Space» του Αμερικανικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας
Είναι ένα σύγχρονό μας σύνολο κτηρίων, που ολοκληρώθηκε το 2.000 και, κατά κύριο λόγο, περιλαμβάνει το ανανεωμένο Πλανητάριο Hayden, το πρωτότυπο του οποίου ιδρύθηκε από την Πολιτεία της Νέας Υόρκης το 1933, με μέρος της χρηματοδότησης από τον Charles Hayden5, και άνοιξε το 1935.
Το κτήριο, σχεδιασμένο από τους J.Polshek και T. Schliemann, βρίσκεται στην άκρη του Σέντραλ Παρκ της Νέας Υόρκης, και συνδυάζει βιομηχανικά στοιχεία από χάλυβα και γυαλί, όπως είναι το μαύρο δάπεδό του που φαίνεται σαν να είναι καμωμένο από αστραφτερή γαλαξιακή σκόνη, ένας, όπως έχουν πει, «κοσμικός καθεδρικός ναός».
Αποτελείται από έναν εξαώροφο γυάλινο κύβο μέσα στον οποίο στεγάζεται το Τμήμα Αστροφυσικής του Μουσείου, διάφοροι χώροι έρευνας, εκπαίδευσης και έκθεσης, εκτός από το Πλανητάριο Hayden. Στα δυτικά της γιγάντιας αυτής γυάλινης κατασκευής βρίσκεται ένας εξώστης, όπου τα χρωματιστά νερά και οι υδάτινοι πίδακες αντιπροσωπεύουν τα κύρια αστέρια του αστερισμού του Ωρίωνα και ο ένθετος γρανίτης υποδηλώνει τη γεωμετρική σκιαγράφηση μιας έκλειψης.
Η φωτισμένη γυάλινη σφαίρα Hayden, που φαίνεται να επιπλέει, διαμέτρου 27 μέτρων και χωρητικότητας 430 θέσεων, στο πάνω μέρος της στεγάζει ένα εσωτερικό πλανητάριο, το Star Theatre, το οποίο χρησιμοποιεί βίντεο υψηλής ανάλυσης για την προβολή «διαστημικών εκπομπών».
Το κάτω μέρος της σφαίρας καταλαμβάνει το Big Bang Theatre, όπου σε μια οθόνη διαμέτρου 11μ. εκτυλίσσεται ένα πρόγραμμα τεσσάρων λεπτών, στο οποίο απεικονίζεται η γέννηση του σύμπαντος, με αφήγηση από τον Liam Neeson .
1 Αρχιτεκτονική τεχνοτροπία που διδάχθηκε αρχικά στην Σχολή Καλών Τεχνών στο Παρίσι, από το 1830 μέχρι το τέλος του 19ουαι..
2 Σημαίνει «Διακοσμητική Τέχνη» και είναι ένα διεθνές καλλιτεχνικό κίνημα, που επικράτησε από το 1925 μέχρι τη δεκαετία του 1940.
3 Έτσι χαρακτηρίστηκε, σύμφωνα με τους αναλυτές, η ύφεση που προκλήθηκε μετά από το χρηματιστηριακό κραχ, που ξεκίνησε στις 24 Οκτωβρίου του 1929.
4 (1861-1949), Αμερικανός επιχειρηματίας και συλλέκτης έργων τέχνης. Η συλλογή του από έργα τέχνης περιελάμβανε έργα πρωτοποριακά, έργα σουρεαλιστικά και εξπρεσιονιστικά,καθώς και έργα των Oskar Kokoska, Paul Klee, και Joan Mirό.
5 (1870-1937), Αμερικανός τραπεζίτης, επιχειρηματίας, χρηματιστής και φιλάνθρωπος.
