Η Βίβλος του Γουτεμβέργιου: το πρώτο τυπωμένο βιβλίο στον κόσμο
- Παναγιώτα Απέργη - 28 Αυγούστου 2020
Tα εκατόν πενήντα από αυτά τυπώθηκαν σε κοινό χαρτί και τα τριάντα σε πάπυρο ή περγαμηνή, με την χρήση κινητών μεταλλικών στοιχείων - γραμμάτων και μέχρι και σήμερα θεωρείται από πολλούς το καλύτερο τεχνικά βιβλίο που τυπώθηκε ως τις μέρες μας.
Είναι γεγονός ότι η τέχνη της αποτύπωσης εικόνας και κειμένου σε χαρτί έχει κάνει ιλιγγιώδη άλματα χάρη στην τεχνολογία αλλά τα κινητά τυπογραφικά στοιχεία που κατασκεύασε πρώτος ο Ιωάννης Γουτεμβέργιος (1397-1468), η στοιχειοθεσία στο χέρι, το πιεστήριο εξακολουθούν να ασκούν φοβερή γοητεία, γι’ αυτό στη σύγχρονη εποχή, που όλα σχεδόν γίνονται ηλεκτρονικά, μερικά βιβλία θεωρούνται χειροποίητα έργα τέχνης και είναι συλλεκτικά.
Τα κινητά ξύλινα τυπογραφικά στοιχείαείχαν,ήδη, κατασκευασθεί από τον Ολλανδό Λαυρέντιο Κοστέρ στο Χάρλεμ, το 1430. Με αυτά κατόρθωσε να τυπώσει ένα μικρό οχτασέλιδο βιβλίο με προσευχές.Ο Γουτεμβέργιος, ο «πατέρας της τυπογραφίας», ήταν ο πρώτος που συνέλαβε την ιδέα της τυπογραφικής μεθόδου στο σύνολό της.
Η Βίβλος δεν ήταν το πρώτο έργο του Γουτεμβέργιου. Από το 1434 άρχισε να πειραματίζεται με τα ξύλινα κινητά στοιχεία, στη συνέχεια κατασκεύασε με επιτυχία μεταλλικά τυπογραφικά στοιχεία, σχημάτισε τυπογραφικές πλάκες και κατασκεύασε το δικό του μηχανικό πιεστήριο.
Πρώτα εκτύπωσε, το 1436, λαϊκά, θρησκευτικά βιβλία και μετά από διάφορες προσπάθειες πετυχαίνει, το 1441, με τη βοήθεια ενός βελτιωμένου μελανιού, να αξιοποιήσει εκτυπωτικά και τις δύο όψεις μιας σελίδας χαρτιού.
Το 1455, έχουμε την αξιοποίηση της εφεύρεσής του με την εκτύπωση της Βίβλου των σαράντα δύο γραμμών. Οι πρώτες σελίδες που τυπώθηκαν, 1-9 και 256-268 είχαν σαράντα γραμμές η κάθε μια, η σελίδα 10 είχε σαράντα μία γραμμές και οι υπόλοιπες σελίδες είχαν σαράντα δύο γραμμές, αριθμός γραμμών - στίχων.
Ήταν τυπωμένη με γραμματοσειρά μαύρου γοτθικού τύπου, με ιδιαίτερη υφή σε κάθε εκτυπωμένη σελίδα, που δίνει την εντύπωση υφαντής δομής, περιλαμβάνοντας και τη λατινική εκδοχή της εβραϊκής Παλαιάς Διαθήκης και της Ελληνικής Καινής Διαθήκης.
Τα πρώτα αντίτυπα της Βίβλου εξαντλήθηκαν αμέσως, με αγοραστές από την Ουγγαρία, τη Σουηδία, την Αγγλία και λόγω του κόστους τους, αν και ήταν φθηνότερα από τα χειρόγραφα βιβλία, πρέπει να πουλήθηκαν σε μοναστήρια, πανεπιστήμια και σε πλούσια άτομα.
Την ίδια χρονιά ο Γουτεμβέργιος χώρισε από τους συνεταίρους του, που διεκδικούσαν για λογαριασμό τους την εφεύρεσή του, κατάσχοντας το τυπογραφείο του, ενώ αντιμετώπιζε, παράλληλα, φοβερά οικονομικά προβλήματα, τα οποία τελικά ξεπέρασε, χάρη στη βοήθεια που του προσέφερε η δημοτική αρχή της γενέτειράς του, του Μάιντς, όπου έφτιαξε ένα νέο τυπογραφείο.
Η επιχείρησή του, αν και μεγάλη για τα δεδομένα της εποχής, με πάνω από είκοσι άτομα ( σχεδιαστές, μεταλλουργούς, ξυλουργούς, χημικούς) δεν επιβίωσε, λόγω των μεγάλων εξόδων εκτύπωσης της «Βίβλου» και ο Γουτεμβέργιος πέθανε πάμφτωχος.
Στις μέρες μας διασώζονται σαράντα εννιά αντίτυπα της πρώτης Βίβλου που έχει τυπωθεί, από τα οποία πλήρη έκταση έχουν μόνο τα τυπωμένα σε περγαμηνή. Σχεδόν όλα τα αντίτυπα φυλάσσονται στην Ευρώπη και τις Η.Π.Α. και δυο άλλα αντίτυπα ένα στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Keio στο Τόκιο (από το 1966) και ένα άλλο στα χέρια Ιάπωνα, ο οποίος το αγόρασε από τον οίκο δημοπρασιών Christie's για 5,4 εκατομμύρια δολάρια (περίπου 4,6 εκατομ. ευρώ), τιμή-ρεκόρ για την εποχή εκείνη σε δημοπρασία βιβλίου.
Η Βίβλος είναι το πιο πολυμεταφρασμένο βιβλίο όλων των εποχών. Σύμφωνα με τα δημοσιευμένα στοιχεία εξακόσιες ογδόντα τρεις γλώσσες έχουν στη διάθεσή τους ολόκληρη τη Βίβλο και χίλιες πεντακόσιες τριάντα τέσσερεις, τουλάχιστον, την Καινή Διαθήκη, ενώ οι ως σήμερα εκδόσεις της ξεπερνούν κατά πολύ τα επτά δισεκατομμύρια αντίτυπα.
Το 2000, η UNESCO συμπεριέλαβε το αντίτυπο που φυλάσσεται στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου του Γκέτιγκεν της Γερμανίας στην παγκόσμια κληρονομιά και, παράλληλα, την επόμενη χρονιά, χάρη σε ειδικό πρόγραμμα ψηφιοποίησε το ίδιο αντίτυπο, καθιστώντας το προσβάσιμο, μέσω του διαδικτύου.
