Μια φορά κι έναν καιρό...λένε και οι αδελφοί Γκριμ

Γεννημένοι στην πόλη Χάναου της Γερμανίας, οι αδελφοί Γκριμ, ο Γιάκομπ Λούντβιχ Καρλ(1785-1863) και ο Βίλχελμ Καρλ( 1786-1859), υπήρξαν δυο από τους εμβληματικότερους «παραμυθάδες» της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, πλάι στους Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, Σαρλ Περώ κ.ά..

Χάνοντας τρία από τα αδέλφια τους και τον πατέρα τους, ο Γιάκομπ και ο Βίλχελμ μεγάλωσαν με τη μητέρα τους, Δωροθέα Ζίμμερ, και, όταν τελείωσαν τις εγκύκλιες σπουδές τους, εγκαταστάθηκαν στο Μάρμπουργκ, όπου σπούδασαν νομικά.

 grimm_2

Welfare: Fairy tales of the Brothers Grimm. || Ημερομηνία κυκλοφορίας: 1 Οκτωβρίου 1959 || Χώρα: Γερμανία || Διάτρηση: 14 x 13¾

Το 1830, έχοντας ήδη εργαστεί για ένα σύντομο διάστημα ως βιβλιοθηκάριοι, προσελήφθησαν ως καθηγητές στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν, πρώτα ο Γιάκομπ το 1830 και, πέντε χρόνια αργότερα, ο Βίλχελμ, από όπου όμως απολύθηκαν, επειδή διαμαρτυρήθηκαν μαζί με άλλους πέντε συναδέλφους τους για την απόφασή του βασιλιά Ερνέστου Αυγούστου Α΄ να καταργήσει το φιλελεύθερο σύνταγμα του βασιλείου του Ανόβερου.

 grimm_1

Birth Bicentenaries of Grimm Brothers || Ημερομηνία κυκλοφορίας: 10 Ιανουαρίου 1985 || Χώρα: Γερμανία || Διάτρηση: 14

Παράλληλα με την αυτή καθ’ αυτή εργασία τους, οι αδελφοί Γκριμ ασχολήθηκαν με τη συγγραφή και συλλογή παραδοσιακών παραμυθιών, στα οποία ο Βίλχελμ Καρλ έδωσε μια περισσότερο λογοτεχνική μορφή, προσαρμόζοντάς τα, μάλιστα, έτσι ώστε να είναι αναγνώσιμα από τα μικρά παιδιά. Η συλλογή των παραμυθιών είχε ξεκινήσει από τις αρχές του 19ου αιώνα, με την πρώτη τους συλλογή να κυκλοφορεί το 1812, με τον τίτλο «Παιδικά και Οικογενειακά Παραμύθια» (Kinder - und Hausmärchen), η οποία περιελάμβανε ογδόντα έξι ιστορίες. Τον πρώτο τόμο ακολούθησε και ένας δεύτερος με άλλες εβδομήντα ιστορίες και, στις επόμενες τέσσερις δεκαετίες εξέδωσαν συνολικά περισσότερα από διακόσια παραμύθια.

Εκτός από τα παραμύθια, ασχολήθηκαν και με την έκδοση γερμανικών θρύλων και ιρλανδικών ιστοριών σχετικών με ξωτικά, ενώ μέχρι το τέλος της ζωής τους, τόσο ο Γιάκομπ όσο και ο Βίλχελμ Καρλ ασχολήθηκαν με τη διδασκαλία και την έρευνα νομικών, γλωσσολογικών και λογοτεχνικών ζητημάτων, αφήνοντας την τελευταία τους πνοή ο μεν Βίλχελμ Καρλ στις 16 Δεκεμβρίου του 1859, ο δε Γιάκομπ τέσσερα χρόνια αργότερα.

 grimm_3

200 Birthday of the Brothers Grimm|| Ημερομηνία κυκλοφορίας: 2 Νοεμβρίου 1985 || Χώρα: Γερμανία || Διάτρηση: 13½ x 13|| Μίνι φύλλο (Αναμνηστική Έκδοση)

Τα παραμύθια τους έχουν μεγαλώσει γενιές και γενιές παιδιών, ενώ πολλά έχουν αποτυπωθεί τόσο στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση, στην αρχική τους αλλά και σε εναλλακτική εκδοχή, όσο και σε εικονογραφημένα βιβλία. Μερικά από τα γνωστότερα παραμύθια είναι: η Ραπουνζέλ, ο Χάνσελ και η Γκρέτελ, ο Γενναίος Ραφτάκος, η Σταχτοπούτα, η Κοκκινοσκουφίτσα, η Τριανταφυλλένια, η Χιονάτη, ο Ρουμπελστίλτσκιν κ.ά..

Ραπουνζέλ

Η ιστορία της Ραπουνζέλ έγινε γνωστή στους αδελφούς Γκριμ από τον Φρίντριχ Σουλτς, ο οποίος τη συμπεριέλαβε στη συλλογή του και βασίζεται στην Persinette της Σαρλότ-Ροζ ντε Κομόν ντε λα Φορς, που εκδόθηκε το 1698 και ήταν με τη σειρά του επηρεασμένο από μια πιο παλιά ιταλική ιστορία, την Petrosinella του Τζιαμπατίστα Μπαζίλε.

 grimm_4

Brothers Grimm Fairy Tale Fable (Rapunzel) || Ημερομηνία κυκλοφορίας: 17 Ιουνίου 1997 || Χώρα: Λιβερία || Διάτρηση: 13¾ ||Μπλοκ Φεγιέ

Στην ποπ κουλτούρα, το κομμάτι που έχει κυριαρχήσει είναι η εικόνα των ατελείωτων μαλλιών, που κατρακυλούν από το παράθυρο του πύργου, ενώ τα υπόλοιπα γεγονότα, όπως λ.χ. τι απέγιναν οι γονείς της Ραπουνζέλ, φαίνεται να μην είναι αυτά που θυμάται ο αναγνώστης.

Σταχτοπούτα

Η ιστορία της Σταχτοπούτας είναι μια από τις γνωστότερες παιδικές ιστορίες, που έχουν ακουστεί ποτέ, αλλά και μια από τις πιο προσεκτικά μελετημένες σε όλες τις συλλογές λαϊκών παραμυθιών, με πολλές παραλλαγές και έρευνες, ειδικά γραμμένες για την ανάλυσή της.

Ένα μεγάλο μέρος της δημοφιλίας της οφείλεται στον Σαρλ Περό και την έκδοση του Histoires ou contes du temps passé, που εκδόθηκε το 1697.

 grimm_5

Christmas 2011 – Pantomimes (Cinderella)|| Ημερομηνία κυκλοφορίας: 16 Νοεεμβρίου 2011 || Χώρα: Νήσος Αναλήψεως|| Διάτρηση: 13¾ || Αναμνηστική Έκδοση

Ο Περό επινόησε το γυάλινο γοβάκι, το οποίο έχει μείνει αλησμόνητο στον μύθο της Σταχτοπούτας. Οι Γκριμ, πάλι, στην πρώτη τους έκδοση το 1812, είχαν παραλείψει την τιμωρία των ετεροθαλών αδελφών και η αφήγηση τελείωνε με τα περιστέρια να φωνάζουν πως η Σταχτοπούτα ήταν η σωστή νύφη για τον πρίγκιπα, με την τιμωρία της τύφλωσης, βέβαια, να μην υπάρχει στην εκδοχή του Περό, ο οποίος σημειώνει πως οι αδελφές της παντρεύτηκαν με κυρίους της αυλής.

 grimm_6

Welfare: Stories of the Brothers Grimm (series I)|| Ημερομηνία κυκλοφορίας: 10 Ιουνίου 1965 || Χώρα: Γερμανία || Διάτρηση: 14 x 13¾

Χάνσελ και Γκρέτελ

Γνωστή στους αδελφούς Γκριμ από την οικογένεια Βιλντ, η ιστορία του Χάνσελ και της Γκρέτελ έχει συμπεριληφθεί σε αμέτρητες ανθολογίες, θεατρικές διασκευές, αλλά και εικονογραφημένα βιβλία.

 grimm_7

Welfare: Stories of the Brothers Grimm (series I)|| Ημερομηνία κυκλοφορίας: 10 Φεβρουαρίου 1961 || Χώρα: Γερμανία || Διάτρηση: 14 x 13¾

Στη δεύτερη έκδοση των Γκριμ, η μητέρα των παιδιών αναφέρεται ως μητριά, με πολλούς μελετητές να σημειώνουν πως στόχος των Γκριμ ήταν να διατηρήσουν την εξιδανικευμένη εικόνα της μητέρας ως προστάτιδας και όχι ως μιας γυναίκας που δεν διστάζει να διώξει από την οικογενειακή εστία τα παιδιά της.

Παράλληλα, το επεισόδιο με την πάπια, που εμφανίζεται, στο τέλος της ιστορίας, είναι μια παρέμβαση στην τελική έκδοση του παραμυθιού, η οποία λειτουργεί ως από μηχανής θεός για τα δυο αδέλφια, τα οποία θέλουν να φύγουν από το μαγεμένο και απροσπέλαστο δάσος.

 grimm_8

Welfare: Stories of the Brothers Grimm (series I)|| Ημερομηνία κυκλοφορίας: 10 Φεβρουαρίου 1961 || Χώρα: Γερμανία || Διάτρηση: 14 x 13¾

Η κοκκινοσκουφίτσα

Ειπωμένη στους αδελφούς Γκριμ από τη Ζανέτ και τη Μαρί Χάσενπφλουγκ, όπως συμβαίνει και με τη Σταχτοπούτα, ο μύθος της Κοκκινοσκουφίτσας οφείλει ένα μέρος της ευρείας δημοφιλίας του στον Σαρλ Περό, ο οποίος όμως διαφοροποιείται από τους Γκριμ, καθώς επιλέγει ένα δραματικό τέλος, αυτό του κατασπαραγμού της Κοκκινοσκουφίτσας από τον λύκο.

 grimm_9

350th birthday of Charles Perrault|| Ημερομηνία κυκλοφορίας: 11 Αυγούστου 1978 || Χώρα: Μονακό || Διάτρηση: 13

Οι Γκριμ εισάγουν την ύπαρξη ενός κυνηγού - σωτήρα, ο οποίος, ενδιαφερόμενος για το δέρμα του λύκου, σώζει γιαγιά και εγγονή, ενώ στην τελική εκδοχή της ιστορίας τους, αυτή του 1857, ο κυνηγός έχει αντικατασταθεί από κάποιον ξυλοκόπο, από τους πολλούς που κυκλοφορούσαν στα γερμανικά δάση στα μέσα του 19ου αιώνα. Η ιστορία είχε χρησιμοποιηθεί, ιδιαίτερα κατά την περίοδο του πανικού γύρω από την παιδοφιλία, προκειμένου οι μεγαλύτεροι, αλληγορικά, να υπενθυμίζουν στα παιδιά τον κίνδυνο, που μπορούσαν να διατρέχουν από κάποιον ξένο, ο οποίος πίσω από το προσωπείο του καλού και αγαθού έκρυβε κάτι άλλο πιο σκοτεινό.

 grimm_10

Παιδικό Παραμύθι || Ημερομηνία κυκλοφορίας: 16 Δεκεμβρίου 2008 || Χώρα: Ελλάδα || Διάτρηση: 13¾ x 14

Την ίδια άποψη διατυπώνει αρκετά ανάγλυφα και ο ίδιος ο Σαρλ Περό στη δική του εκδοχή της Κοκκινοσκουφίτσας: «Από αυτή την ιστορία μαθαίνουμε ότι τα παιδιά, και ιδιαίτερα τα χαριτωμένα, ευγενικά και καλής οικογενείας κορίτσια, κάνουν πολύ κακό στο να ακούνε τους ξένους και δεν είναι παράξενο τότε, αν ο λύκος παίρνει το δείπνο του. Τον λέω Λύκο, γιατί δεν είναι όλοι οι λύκοι του ίδιου είδους, υπάρχει ένα είδος με καλή διάθεση, που δεν είναι θορυβώδες, ούτε απεχθές, ούτε θυμωμένο, αλλά ήπιο, χρήσιμο και ευγενικό, που ακολουθεί τα νεαρά κορίτσια στο δρόμο ακόμη και μέσα στο σπίτι τους. Αλίμονο! ποιος δεν ξέρει ότι αυτοί οι ευγενικοί λύκοι μεταξύ αυτών των πλασμάτων, είναι οι πιο επικίνδυνοι!».

Η Χιονάτη

Αν και πρόκειται για ένα παλαιό παραδοσιακό ευρωπαϊκό παραμύθι με πολλές εκδοχές, η γνωστότερη εκδοχή του είναι εκείνη από τη συλλογή των Αδερφών Γκριμ, που δημοσιεύθηκε πρώτη φορά το 1812 και τους παραδόθηκε από την οικογένεια Χάσενπφλουγκ.

 grimm_11

Grimm fairy tale "Snow White and the 7 Dwarfs" || Ημερομηνία κυκλοφορίας: 26 Οκτωβρίου 1978|| Χώρα: Παραγουάη || Διάτρηση: 14 x 13¾

Στην πρώτη έκδοση του παραμυθιού, η κακιά βασίλισσα παρουσιάζεται ως μητέρα της Χιονάτης, στοιχείο που άλλαξε στις αμέσως μετέπειτα εκδόσεις, όπου πλέον παρουσιάζεται ως μητριά, με πλήρη απουσία τού τι συνέβη, τελικά, στον πατέρα της Χιονάτης.

 grimm_12

Welfare: Stories of the Brothers Grimm (series I)|| Ημερομηνία κυκλοφορίας: 10 Οκτωβρίου 1962 || Χώρα: Γερμανία || Διάτρηση: 14 x 13¾

Σημαντικό στοιχείο που απουσιάζει από την πρώτη έκδοση της ιστορίας είναι πως η βασιλοπούλα δεν ζωντανεύει καθοδόν για το παλάτι του πρίγκιπα, αλλά έχοντας πάρει εκείνος το φέρετρο, όπου κείτεται εκείνη, ένας φρουρός ανασηκώνει το πτώμα της και το ταρακουνάει με αποτέλεσμα να εκτοξευτεί το κομμάτι του μήλου που είχε κολλήσει στο λαιμό της, δίνοντας μια τελείως διαφορετική εκδοχή του μεταγενέστερου ρομαντικού φινάλε.