Ο Γιάννης Ρίτσος μέσα από πέντε στιγμές του

• Παναγιώτα Απέργη - 1 Μαΐου 2023

Ο Γιάννης Ρίτσος γεννήθηκε την 1η Μαΐου 1909, στη Μονεμβασιά, και ήταν το μικρότερο από τα τέσσερα παιδιά της οικογένειας. Το 1924 δημοσίευσε στη Διάπλαση των Παίδων τα πρώτα του ποιήματα με το ψευδώνυμο «Ιδανικόν Όραμα», ενώ το 1933 συνεργάστηκε με το αριστερό περιοδικό Πρωτοπόροι.

Το 1934, ξεκίνησε να αρθρογραφεί στον Ριζοσπάστη, εκδίδοντας την πρώτη του συλλογή με τίτλο Τρακτέr» με το ψευδώνυμο Σοστίρ και, τα επόμενα χρόνια, ακολούθησαν οι Πυραμίδες. Την ίδια χρονιά, έγινε μέλος του ΚΚΕ, μέλος του οποίου παρέμεινε μέχρι το θάνατό του.

Τα αιματηρά επεισόδια κατά τη διάρκεια της μεγάλης καπνεργατικής απεργίας στη Θεσσαλονίκη, στις 9 Μαΐου 1936, και η εικόνα μιας μάνα να θρηνεί για το νεκρό παιδί της αποτέλεσαν πηγή έμπνευση για το ποίημα Επιτάφιος, το οποίο εκδόθηκε σε 10.000 αντίτυπα.

Από το 1948 ως το 1952 είχε εξοριστεί λόγω της αριστερής δράσης του στη Λήμνο, τη Μακρόνησο και τον Άη Στράτη, ενώ με την επιστροφή του έγραψε μερικά από τα διασημότερα έργα του, μεταξύ των οποίων Η σονάτα του σεληνόφωτος, Οι γειτονιές του κόσμου, Ο Μαύρος Αγιος, 12 ποιήματα για τον Καβάφη, Μαρτυρίες Α, Ρωμιοσύνη, Μαρτυρίες Β, Όστραβα.

Την περίοδο της χούντας συνελήφθη και εξορίστηκε στη Γυάρο και τη Λέρο, ενώ η άρνησή του να συμβιβαστεί με το καθεστώς, τον οδήγησε εκ νέου στη Σάμο. Το 1973 συμμετείχε στα γεγονότα του Πολυτεχνείου και, μετά την πτώση της δικτατορίας επέστρεψε στην Αθήνα, όπου συνέχισε να γράφει ακούραστα μέχρι το τέλος της ζωής του.

Το 1975, αναγορεύτηκε σε επίτιμο διδάκτορα του ΑΠΘ, ενώ έχει τιμηθεί με το γαλλικό βραβείο ποίησης «Αλφρέ ντε Βινί», το βραβείο «Ποιητής διεθνούς ειρήνης» του ΟΗΕ και το βραβείο «Λένιν», παράλληλα με αρκετές αναγορεύσεις του σε διάφορα ξένα πανεπιστήμια.

Ο Γιάννης Ρίτσος πέθανε στις 11 Νοεμβρίου 1990, αφήνοντας πίσω του 50 ανέκδοτες ποιητικές συλλογές και παραμένοντας μέχρι τέλους πιστός στην ιδεολογία του.

Το μεταφραστικό γραφείο «Lexis» μας παρουσιάζει τον Ιούλιο Καίσαρα μέσα από πέντε στιγμές του:

1. Το 1926, προσβλήθηκε από φυματίωση και νοσηλεύτηκε στο σανατόριο «Σωτηρία» για τρία χρόνια. Εκεί, γνωρίστηκε με τη Μαρία Πολυδούρη, με την οποία ανέπτυξαν μια ιδιαίτερη σχέση, ανταλλάσσοντας ποιήματα.

2. Η αδελφή του, Λούλα, νοσηλεύτηκε μαζί με τον πατέρα τους σε ψυχιατρείο. Το 1938, της αφιέρωσε την εκτενή ποιητική σύνθεση «Το τραγούδι της αδελφής μου».

3. Είχε εξοριστεί σε Λήμνο, Μακρόνησο, Άγιος Ευστράτιος, Γυάρο και Λέρο.

4. Εξέδωσε την πρώτη του συλλογή με τίτλο «Τρακτέρ», με το ψευδώνυμο Σοστίρ, που αποτελεί αναγραμματισμό του επίθετο.

5. Ο Μάνος Κατράκης, επίσης, εξόριστος στη Μακρόνησο, έσωσε αρκετά από τα ποιήματα του Ρίτσου, κρύβοντάς τα σε μπουκάλια. Αργότερα, λίγο πριν τον στείλουν στο Άη-Στράτη, ο Κατράκης ξέθαψε τα μπουκάλια και τα πήρε μαζί του. Τα ποιήματα έγιναν γνωστά ως «Μακρονησιώτικα».