Μουσείο Καπνού της Καβάλας: Ο φόρος τιμής στη «Μέκκα» του καπνεμπορίου

• Παναγιώτα Απέργη - 8 Οκτωβρίου 2022

Ως τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στα τέλη του 19ου αιώνα, η πόλη έγινε πόλος έλξης εμπορικών οίκων και προξενείων ευρωπαϊκών πολυπόθητων καπνών, που παρακολουθούσαν την παραγωγή των καπνών, καθώς στην Καβάλα υπήρχαν περισσότερες από πενήντα καπνεμπορικές επιχειρήσεις, οι οποίες συναλλάσσονταν με την Ευρώπη, την Αλεξάνδρεια, την Κωνσταντινούπολη και την Οδησσό.

Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και την ανταλλαγή των πληθυσμών, στην πόλη της Καβάλας καταγράφονται περισσότερα από διακόσια εξήντα συγκροτήματα καπναποθηκών, με τα περισσότερα να είναι χτισμένα κατά μήκος της παραλιακής οδού, ώστε να διευκολύνεται η μεταφορά του καπνού στα πλοία.

Οι καπνεργάτες της Καβάλας υπήρξαν πρωτοπόροι και στους εργατικούς αγώνες, καθώς, το 1926, ίδρυσαν το πρώτο σωματείο των Βαλκανίων, με το όνομα «η Ευδαιμονία», το οποίο αντικαταστάθηκε το 1926 με την «Καπνεργατική Ένωση Καβάλας».

Προκειμένου να προασπίσουν το επάγγελμά τους και να γίνονται σεβαστά τα ημερομίσθια και τα εργασιακά τους δικαιώματα, οι καπνεργάτες της Καβάλας οργάνωσαν μαζικές κινητοποιήσεις και απεργίες, ήδη από το 1896, ενώ το 1934 η εργατική τάξη εξέλεξε δήμαρχο τον κομμουνιστή Μήτσο Παρτσαλίδη.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ιδιαίτερα σημαντική υπήρξε και η κοινωνική οργάνωση των καπνεργατών, με υποτροφίες για φτωχούς μαθητές, λαϊκά συσσίτια και μέτρα για την περίθαλψη των ασθενών.

Παρά την ακμάζουσα καπνική οικονομία των πρώτων δεκαετιών του 20ου αιώνα, γύρω στα 1930, η καπνική παραγωγή υπέστη ανυπολόγιστο πλήγμα, καθώς οι καπνέμποροι – οι οποίοι επεχείρησαν να απλοποιήσουν την επεξεργασία του καπνού με τη μέθοδο «τόγκα» - βρέθηκαν με αδιάθετα καπνά και τεράστια χρέη, αναγκάζοντας τους καπνοπαραγωγούς να μειώσουν κατά 50% σχεδόν την παραγωγή τους και εξωθώντας τους καπνεργάτες σε κατάσταση ανεργίας και ανείπωτης φτώχιας.

Η όποια πρόσκαιρη ανάκαμψη διακόπηκε βίαια από την Κατοχή και τα πολιτικά μέτρα για την αποδυνάμωση του καπνεργατικού στοιχείου, ενώ η κατάσταση χειροτέρεψε, με την αντικατάσταση του τοπικού «μπασμά» από την ποικιλία «βιρτζίνια», που εισαγόταν από την Αμερική.

Παρόλα αυτά, η ιστορία του καπνού και η γιγάντωσή της καπνικής παραγωγής στην Καβάλα διατηρείται μέχρι σήμερα ζωντανή στην μνήμη μέσα από το Μουσείο Καπνού της πόλης, που ιδρύθηκε το 2003.

Η συλλογή του Μουσείου περιλαμβάνει αντικείμενα καλλιέργειας καπνού και μηχανήματα εμπορικής επεξεργασίας, πλούσιο φωτογραφικό υλικό, σπάνια ντοκουμέντα από την Καπνεμπορική Ομοσπονδία της Ελλάδος, τον Συλλόγο Καπνεμπόρων Μακεδονίας-Θράκης και τα καπνεργατικά σωματεία, καπνικούς χάρτες και σχεδιαγράμματα, έπιπλα καπνεμπόρων, σπιρτόκουτα, γραφομηχανές κ.ά..

Info:
Διεύθυνση: Κ. Παλαιολόγου 4
Τηλέφωνο: 2510 223344