Θανάσης Πέτρου στο newstrip.gr: «Ήθελα η Θεσσαλονίκη να αποκτήσει ένα σημαίνοντα ρόλο στα κόμικς μου»

• Παναγιώτα Απέργη - 28 Οκτωβρίου 2025

Ο βραβευμένος σκιτσογράφος, που γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη, καταφέρνει και προσεγγίζει με απλό, πλην όμως διαφωτιστικό τρόπο, γνωστές και άγνωστες πτυχές της ελληνικής Ιστορίας, συνθέτοντας μάλιστα – με δικό του σενάριο και σχέδιο – τη μοναδική ελληνική graphic novel, που καταπιάνεται με πολιτικά και ιστορικά θέματα, τα οποία δύσκολα «αγγίζονται» στον δημόσιο λόγο.

Με αφορμή την κυκλοφορία του graphic novel «ΘΒ - Η γαλέρα της ζωής μου» για τον «καλό μας άνθρωπο», το οποίο συνυπογράφει με τον επίσης βραβευμένο δημιουργό κόμικς Σπύρο Δερβενιώτη, ο Θανάσης Πέτρου μιλά στο newstrip.gr για το ταξίδι του στον χώρο των graphic novels, την έρευνα που καλείται να κάνει ένας δημιουργός πριν φιλοτεχνήσει το έργο του, την πρόκληση ταυτόχρονης σύνθεσης σεναρίου και σκίτσου, αλλά και τα μελλοντικά του projects.

 

Πώς ξεκίνησε η ιδέα της δημιουργίας του graphic novel για τον Θανάση Βέγγο και πόσο εύκολη ήταν, τελικά, η διαφορετική αυτή βιογράφηση του «καλού μας ανθρώπου»;

«Η μεταφορά της βιογραφίας του Θανάση Βέγγου σε κόμικς ήταν μια πρόταση που έγινε αρχικά στον Σπύρο Δερβενιώτη από τον εκδότη Λεωκράτη Ανεμοδουρά (εκδόσεις «Μικρός Ήρως»), στη συνέχεια μπήκα στο εγχείρημα και εγώ. Ο Σπύρος ανέλαβε τη συγγραφή του σεναρίου κι εγώ το σχέδιο.

Tο συγκεκριμένο, μάλιστα, έργο το συνυπογράφετε με τον κύριο Σπύρο Δερβενιώτη. Πόσο πιο δημιουργική είναι η διαδικασία συγγραφής με… παρέα;

Με τον Σπύρο Δερβενιώτη γνωριζόμαστε πολλά χρόνια, αλλά δεν είχε τύχει να συνεργαστούμε, γιατί έχουμε και οι δύο την ιδιότητα του σεναριογράφου, αλλά και του σχεδιαστή. Πάντα μία συνεργασία είναι ταυτόχρονα μία πρόκληση και ένα στοίχημα. Να βρεθούν κώδικες επικοινωνίας, να ταιριάξουν τα χνώτα αυτών που συνεργάζονται, να υπάρχει κοινή αντίληψη και σεβασμός, να αποφευχθούν εγωισμοί και αγκυλώσεις προκειμένου να επιτευχθεί ο κοινός στόχος.

 

Στο έργο σας με τη βιογραφία του Γιαννούλη Χαλεπά κινηθήκατε στα ίδια πλαίσια έρευνας και καλλιτεχνικής απόδοσης με τη βιογραφία του Βέγγου;

Όχι, πρόκειται για δύο τελείως διαφορετικές περιπτώσεις. Στη βιογραφία του Γιαννούλη Χαλεπά συνεργάστηκα με τον Δημήτρη Βανέλλη στο σενάριο, με τον οποίο μέχρι εκείνη τη στιγμή είχαμε ήδη συνεργαστεί σε άλλα τρία βιβλία, οπότε υπήρχε μία κατακτημένη εμπειρία. Είναι τελείως διαφορετικές οι θεματικές και διαφορετικός ο τρόπος έρευνας. Στην περίπτωση του Χαλεπά κάναμε κυρίως αρχειακή, βιβλιογραφική έρευνα, ενώ στην περίπτωση του Βέγγου η έρευνα εστίασε σε βιβλιογραφικές αναφορές, στο πολύ μεγάλο κινηματογραφικό έργο, αλλά το σημαντικότερο ήταν η άντληση πληροφοριών από ανθρώπους που γνώριζαν ή είχαν συνεργαστεί με τον Βέγγο.

Από τη Γαλλική Φιλολογία και την Κοινωνιογλωσσολογία στον χώρο τον κόμικς… Μιλήστε μας λίγο γι’ αυτό το ταξίδι…

Κόμικς διάβαζα από την παιδική μου ηλικία, όπως μάλλον κάνουν όλα τα παιδιά, απλώς εγώ συνέχισα να το κάνω σε όλες τις φάσεις της ζωής μου. Αντίστοιχα, σχεδίαζα από μικρός, όπως συνήθως σχεδιάζουν και όλα τα παιδιά. Μάλλον ήμουν αρκετά μεγάλος, πάνω από 20 χρονών, όταν δοκίμασα να κάνω για πρώτη φορά κόμικς. Ήταν τελείως διαφορετική εκείνη η εποχή, αναφέρομαι στις αρχές της δεκαετίας του 1990, σε σχέση με σήμερα.

Τα γαλλικά τα αγάπησα από το σχολείο, οπότε ήταν μια συνειδητή επιλογή να σπουδάσω Γαλλική Φιλολογία, δεν βρέθηκα εκεί κατά τύχη. Βέβαια, στη διάρκεια των σπουδών μου συνειδητοποίησα ότι ο τομέας που μ’ ενδιέφερε περισσότερο ήταν η γλωσσολογία και οι διάφοροι τομείς της. Έτσι, στις μεταπτυχιακές μου σπουδές κινήθηκα στον χώρο της Κοινωνιογλωσσολογίας, με επιτόπιες έρευνες κ.λπ. Σε όλη τη δεκαετία του 1990 σχεδίαζα, ζωγράφιζα, δοκίμαζα υλικά, πειραματιζόμουν, έκανα κάποιες απόπειρες να κάνω κόμικς, χωρίς όμως να έχω έναν σαφή στόχο πέρα από την προσωπική μου ευχαρίστηση και την αυτοεκπαίδευση.

Το 2002 πήρα μέρος στον διαγωνισμό κόμικς που διοργάνωνε το εβδομαδιαίο περιοδικό κόμικς και επιστημονικής φαντασίας «9» της εφημερίδας «Ελευθεροτυπία» σε συνεργασία με τον ΑΚΤΟ, στον οποίο κέρδισα το πρώτο βραβείο στην κατηγορία «Νέα Ταλέντα». Το βραβείο ήταν μια πλήρης υποτροφία σπουδών στο τμήμα κόμικς του ΑΚΤΟ, οπότε μετακόμισα στην Αθήνα. Από το 2005 άρχισα να εργάζομαι στο περιοδικό «9», κάτι που έκανα μέχρι το 2011, οπότε και έκλεισε η «Ελευθεροτυπία». Την ίδια περίοδο έκανα αρκετές δημοσιεύσεις σε συνεργασίες με σεναριογράφους, συμμετείχα σε εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και από το 2008 τα κόμικς μου άρχισαν να εκδίδονται σε βιβλία. Μέχρι σήμερα έχουν δημοσιευθεί 21 βιβλία μου. Από το 2012 ξεκίνησα να διδάσκω στον ΑΚΤΟ στο τμήμα κόμικς.

Γυρνώντας τον χρόνο πίσω... Οι «Όμηροι του Γκαίρλιτς», ένα εντυπωσιακό graphic novel, στο οποίο υπογράφετε όχι μόνο τα σκίτσα, αλλά και τα κείμενα. Ποια ήταν η ισορροπία που κληθήκατε να κρατήσετε για να μετουσιώσετε σε σκίτσο και αφήγηση το ιστορικό υλικό σας, προκειμένου να μην δημιουργήσετε μια στείρα πολιτικοϊστορική μονογραφία;

Το 2019, μετά από πολλές συνεργασίες με σεναριογράφους, αποφάσισα ότι ήθελα να δοκιμάσω τις δυνάμεις μου και στο σενάριο, οπότε προέκυψαν «Οι όμηροι του Γκαίρλιτς» που κυκλοφόρησαν το 2020. Πρόκειται για μια στιγμή της ελληνικής ιστορίας στη διάρκεια του 1ου παγκοσμίου Πολέμου που δεν είναι ιδιαιτέρως γνωστή και προβεβλημένη, γιατί θεωρείται μια περίπτωση εθνικής προδοσίας. Προσπάθησα να δημιουργήσω χαρακτήρες που θα πρωταγωνιστούν στα ίδια τα ιστορικά γεγονότα και οι οποίοι θα είναι φορείς ή εκφραστές της αφήγησης και όχι εγώ, ένας παντογνώστης αφηγητής. Αυτό μου έδωσε τη δυνατότητα να αποφύγω τη λογική του ντοκιμαντέρ, αλλά ταυτόχρονα με περιόριζε στα όρια της αντίληψης μιας ευρύτερης εικόνας που έχουν οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές μου.

 

Δεν μπορώ, φυσικά, να μην αναφερθώ στην πρώτη πρωτότυπη σειρά κόμικς για τη Μικρασιατική Καταστροφή, όπου έχουμε έναν ολοκληρωμένο κόσμο, ιστορικά απεικονισμένο, με πρωτότυπους ήρωες και ένα «καυτό» θέμα. Πώς γεννήθηκε αυτή η ιδέα;

Πριν ακόμα κυκλοφορήσουν «Οι όμηροι του Γκαίρλιτς», μου είχε ανοίξει η όρεξη και είχα ήδη αρχίσει να κάνω έρευνα και να συγκεντρώνω υλικό για να γράψω τη συνέχεια. Ούτως ή άλλως η ίδια η βιβλιογραφική ή η αρχειακή έρευνα είναι μια διαδικασία που με συναρπάζει. Έτσι, το 2021 κυκλοφόρησε το βιβλίο μου «1922 το τέλος ενός ονείρου» και αυτό από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Δεν πρόκειται για ένα βιβλίο που αναφέρεται στη Μικρασιατική Καταστροφή αυτή καθαυτή, αλλά στη Μικρασιατική Εκστρατεία του ελληνικού στρατού που το 1921 έφτασε λίγα χιλιόμετρα έξω από την Άγκυρα, πριν υποχωρήσει αποκαμωμένος. Η αφήγησή μου τελειώνει το 1922 όταν ο ελληνικός στρατός εγκαταλείπει τη Σμύρνη, μία μέρα πριν εισβάλουν στην πόλη οι Τούρκοι.

«1941, Αυστηρά συσκότισις»: Ο Γιώργης Αμπατζής φτάνει πλέον στη Θεσσαλονίκη, σε μια σκοτεινή περίοδο τόσο για την πόλη όσο και για ολόκληρη τη χώρα, που ιστορικά και μυθιστορηματικά αγγίζεται δύσκολα. Ποια ήταν τα γεγονότα που θέλατε να δείξετε πρωτίστως μέσα από τα καρέ σας;

Με δεδομένο ότι είμαι Θεσσαλονικιός, γράφοντας αυτή τη σειρά ιστορικών κόμικς, ξεκαθάρισα γρήγορα στο μυαλό μου ότι ήθελα κάποια στιγμή η αφήγησή μου να καταλήξει στη Θεσσαλονίκη. Ήθελα η Θεσσαλονίκη να αποκτήσει ένα σημαίνοντα ρόλο στα κόμικς μου.

Στο «1941, Αυστηρά συσκότισις» βλέπουμε μέσα από τα μάτια των πρωταγωνιστών μου την περίοδο του ελληνοϊταλικού πολέμου και κυρίως της Κατοχής, μόνο όμως στη Θεσσαλονίκη. Προσπάθησα να δείξω αφενός τα κοινά στοιχεία που υπήρχαν με όλη την υπόλοιπη κατεχόμενη Ελλάδα (αυστηροί περιορισμοί, ελλείψεις σε βασικά είδη της καθημερινότητας, μαύρη αγορά, πείνα, εμφάνιση αντιστασιακών οργανώσεων), αλλά και τις ιδιαιτερότητες που είχε η Θεσσαλονίκη, κυρίως με την περίπτωση των Εβραίων της πόλης που ουσιαστικά χάθηκε σχεδόν ολοκληρωτικά μέσα στην Κατοχή.

 

Διαλέγω άλλο ένα ιστορικό graphic novel, το «Ξημέρωσε ο Θεός τη μέρα», που βασίζεται στην ηχογραφημένη αφήγηση του παππού του συν-συγγραφέα, του Τάσου Ζαφειριάδη, ο οποίος πολέμησε στο μέτωπο της Αλβανίας. Μια συγκλονιστική εξιστόρηση, με αφήγηση σε ασπρόμαυρα σκίτσα και χρώματα που αναδεικνύουν το πρωτότυπο υλικό. Ποια είναι τα «κλειδιά» που χρησιμοποιεί ένας σκιτσογράφος-καλλιτέχνης για να αναδείξει το πρωτογενές υλικό του, χωρίς να το «φτιασιδώνει» ή να το παραγκωνίζει κατά την εικαστική του απόδοση;

Στο βιβλίο «Ξημέρωσε ο Θεός τη μέρα» έχουμε την πρωτότυπη μαρτυρία του παππού Τάσου Ζαφειριάδη την οποία ο συνονόματος εγγονός απομαγνητοφωνεί και μάς την παρουσιάζει αυτούσια (πέρα από κάποια ελάχιστη γλωσσική επιμέλεια, λόγω προφορικότητας) προσθέτοντας μόνο στοιχεία πραγματολογικά και επεξηγηματικά. Στο κομμάτι του σχεδίου, που ανέλαβα εγώ, δεν υπάρχει κάποιος κανόνας που απαγορεύεται να παραβείς.

Πάντοτε συγκεντρώνω όσο πρωτότυπο οπτικό, κυρίως φωτογραφικό, υλικό μπορώ να βρω, ώστε το σχέδιο μου να βασιστεί σε πραγματικά δεδομένα (στολές, όπλα, τοπογραφία, οχήματα κ.λπ.), με σκοπό να υπάρχει μια αληθοφάνεια στην απεικόνιση οποιουδήποτε στοιχείου εμφανίζεται στις σελίδες του βιβλίου. Υπάρχουν και πράγματα που δεν είναι ευχάριστα; Ναι, προφανώς, έχουμε να κάνουμε με μια πολεμική σύρραξη.

 

Τελικά, πώς μπορεί η ένατη τέχνη να μετατρέψει τα κοινωνικά, πολιτικά και ιστορικά θέματα, που συχνά παραγκωνίζονται στο δημόσιο λόγο και τη συλλογική συνείδηση, σε «must read» έργα και, ιδιαίτερα, για τους νεαρότερους αναγνώστες;

Για το “must read” δεν μπορώ να μιλήσω εγώ, πάντως απ’ ό,τι φαίνεται υπάρχει αναγνωστικό κοινό που στηρίζει σταθερά αυτές τις εκδόσεις. Τα κόμικς, η ένατη τέχνη, όπως χαρακτηρίζεται, είναι ένα εξαιρετικό όχημα με το οποίο έχεις την άνεση να μιλήσεις για ό,τι θέλεις, από ιστορίες καθημερινότητας, φανταστικές ιστορίες, ιστορίες ουτοπίας και δυστοπίας, μέχρι ό,τι βάλει ο νους σας.

Εμένα με ελκύει ιδιαιτέρως η ελληνική ιστορία, επομένως εστίασα το ενδιαφέρον μου σε αυτή. Προσοχή, βέβαια, τα κόμικς δεν είναι βιβλία ιστορίας, χρησιμοποιούν μυθιστορηματικά την ιστορία. Ενδεχομένως ο συνδυασμός εικόνας και λόγου που έχουν τα κόμικς να είναι ένας πιο ελκυστικός και ζωντανός τρόπος για τον αναγνώστη να έρθει σε επαφή με κάποια θέματα που διαφορετικά θα του ήταν πιο δύσκολα προσπελάσιμα ή θα απαιτούσαν περισσότερο κόπο από την πλευρά του.

Τι να περιμένουμε από εσάς μελλοντικά;

Αυτή την περίοδο σχεδιάζω την έκτη συνέχεια της σειράς ιστορικών κόμικς μου που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ίκαρος, αλλά πρώτα θα κυκλοφορήσει, στις αρχές του 2026, ένα βιβλίο μου που είναι πολύ διαφορετικού περιεχομένου μια και έχει σχέση με τη μαγειρική και τα τρόφιμα, διανθισμένο με ιστορικά και λεξιλογικά θέματα.