Ολύμπιον: Μια διαχρονική κοιτίδα πολιτισμού στη Θεσσαλονίκη
- Παναγιώτα Απέργη - 8 Φεβρουαρίου 2023
Ενάμιση, μόλις, χρόνο μετά την πρώτη δημόσια προβολή, στις 28 Δεκεμβρίου 1895, των αδελφών Λυμιέρ στο Παρίσι, στη Θεσσαλονίκη, η εφημερίδα Journal de Salonique1 (4 Ιουλίου 1897) γράφει τα εξής:
«Ο κινηματογράφος έκανε χθες το ντεμπούτο του στην σάλα του Καφέ - μπυραρία “Η Τουρκία”. Οι περίεργες φωτογραφίες, ζωντανεμένες από την πρωτότυπη αυτή ανακάλυψη, εξελίσσονταν μπροστά σ’ ένα έκπληκτο κοινό, που δεν έπαψε ούτε στιγμή να θαυμάζει ένα τόσο θελκτικό θέαμα.»
Μ’ αυτόν τον τρόπο, η εφημερίδα πληροφορεί την κοινή γνώμη ότι προβάλλονται ταινίες, μικρότερης διάρκειας του ενός λεπτού η κάθε μια, με τοπία του Παρισιού.
Οι Θεσσαλονικείς ανταποκρίθηκαν με θέρμη, μανία θα την έλεγε κάποιος, στη νέα τέχνη και η πόλη γρήγορα απέκτησε μόνιμες κινηματογραφικές αίθουσες, παρά τις ποικίλες πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές που συνέβησαν στο πρώτο μισό του 20ου αι.(Βαλκανικοί Πόλεμοι, Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, Μεγάλη πυρκαγιά του 1917, Μικρασιατική Καταστροφή, Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και εξόντωση της πολυπληθούς εβραϊκής κοινότητας).
Στο κλείσιμο σχεδόν του 20ου αι., το 1938 εκδόθηκε η υπ.αριθμ. 236 άδεια οικοδομής και άρχισαν επίσημα οι κατασκευαστικές εργασίες του κινηματογράφου Ολύμπιον, ενός κτηρίου άρρηκτα συνδεδεμένου με την ιστορία της πόλης.
Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό θα περιελάμβανε μια υπόγεια κινηματογραφική αίθουσα επικαίρων, ισόγειο, τέσσερις ορόφους με δύο κινηματοθέατρα και οκτώ διαμερίσματα, με χαρακτηριστικά στοιχεία την καμπυλόγραμμη πρόσοψή του και τη στοά με τις καμάρες.
Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου ένα ιταλικό αεροπλάνο προκάλεσε ζημίες στον τέταρτο όροφο του κτηρίου και σταμάτησε η ανέγερσή του, παραμένοντας ανολοκλήρωτο για κάποια χρόνια.
Προς το τέλος της δεκαετίας του 1950, η κατασκευή συνεχίστηκε, με τη σημερινή του μορφή να στηρίζεται στα αρχιτεκτονικά σχέδια του Jacques Moshe, δημιουργό πολλών σημαντικών κτηρίων της Θεσσαλονίκης του Μεσοπολέμου, και ολοκληρώθηκε το 1960.
Έχοντας στη μετώπη του ανάγλυφο το λιοντάρι της MGM με το σλόγκαν “Ars gratia artis”(Η τέχνη χάρη της τέχνης) εισήγαγε την εποχή των μεγάλων πολυτελών κινηματογράφων με την τεράστια οθόνη, τα βελούδινα αναπαυτικά καθίσματα, τον άπλετο φωτισμό, τους εξώστες και τα θεωρεία, τα φουαγιέ για τους καπνιστές.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 γίνεται μια εξαιρετικά σημαντική καινοτομία. Στην ταράτσα του Ολύμπιον δημιουργείται η θεατρική «Aίθουσα Χατζώκου», η πρώτη αίθουσα με συρόμενη οροφή, δημιουργώντας ένα θέατρο θερινό και χειμερινό, ταυτόχρονα. Πριν από την κατασκευή της αίθουσας, οι θεατρικές παραστάσεις στο κτήριο ήταν αρκετά μειωμένες και γίνονταν σε μια αίθουσα με ελάχιστο βάθος. Η υλοποίηση του έργου οφείλεται στην Κωνσταντίνα Χατζώκου, χήρα του γνωστού θεατρανθρώπου, Γεώργιου Χατζώκου2, και η αίθουσα λειτούργησε μέχρι το 1983.
Στο εσωτερικό του κινηματογράφου Ολύμπιον διασώζονται τα αρχικά κλιμακοστάσια, τα κιγκλιδώματα με τις ξύλινες κουπαστές, τα αυθεντικά δάπεδα, τα ξύλινα κουφώματα.
Από το 1960 στο Ολύμπιον έγιναν οι πρώτες διοργανώσεις του Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου, καθώς και πολλές προεκλογικές πολιτικές ομιλίες, ενώ από το 1998 είναι έδρα του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Στη δεκαετία του 1990 το κτήριο αγοράστηκε από τον Οργανισμό Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης «Θεσσαλονίκη 1997», ανακαινίστηκε, εκσυγχρονίστηκε και περιλαμβάνει πια την «Αίθουσα Ζάννας» 3, χωρητικότητας 192 θέσεων, που δημιουργήθηκε όταν έκλεισε η οροφή και την «Αίθουσα «Ολύμπιον», χωρητικότητας 676 θέσεων.
Στον τελευταίο όροφο του κτηρίου στεγάζεται η ιστορική κατοικία των Νέστορα και Αλίκης Τελλόγλου, που αγοράστηκε το 1965, και αποτελεί τμήμα του Τελλόγλειου Ιδρύματος Τέχνης του ΑΠΘ, όπου από το 2016 φιλοξενούνται ποικίλες πολιτιστικές δράσεις.
Σήμερα το Ολύμπιον είναι πολιτιστικό κέντρο και εκθεσιακός χώρος, όπου παρουσιάζεται μια μόνιμη έκθεση με αντίγραφα της συλλογής HELLAFI και εκθεσιακός χώρος σχετικά με την ιστορία του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
1 Η παλιότερη γαλλική εφημερίδα της πόλης, που εκδόθηκε στα χρόνια 1895-1911.
2 Αγαπούσε το θέατρο, όπου και εργάστηκε. Tο 1951 έχτισε το δικό του θέατρο, το θερινό ”Μετροπόλ”, στην αρχή της παραλίας της Θεσσαλονίκης και μετά την κατεδάφισή του, το 1959, ανακαίνισε το Στρατιωτικό Θέατρο σε χώρο του Γ΄ Σώματος Στρατού.
3Ιδρυτής της Κινηματογραφικής Λέσχης «Τέχνη» και εμπνευστής ενός φεστιβάλ κινηματογράφου στη Θεσσαλονίκη.
