Σταύρος Ξαρχάκος: «Μουσική είναι η θεϊκή επικοινωνία των ήχων»
- Παναγιώτα Απέργη - 8 Δεκεμβρίου 2022
Ο Σταύρος Ξαρχάκος γεννήθηκε στις 14 Μαρτίου 1939 στην Αθήνα όπου και μεγάλωσε. Βέρος Εξαρχειώτης, σπούδασε στο Ωδείο Αθηνών δίπλα στον Μενέλαο Παλάντιο και συνέχισε τις σπουδές του πρώτα στο Παρίσι και, με προτροπή του Λέοναρντ Μπέρνσταϊν, στο Julliard School of Music της Νέας Υόρκης.
Στην ελληνική μουσική σκηνή εμφανίστηκε το 1963, συνθέτοντας κομμάτια κυρίως για το θέατρο και τον κινηματογράφο, με πρώτη του μεγάλη επιτυχία τη μουσική για την ταινία του Βασίλη Γεωργιάδη «Κόκκινα Φανάρια», όπου περιλαμβάνονται τα πασίγνωστα κομμάτια «Άπονη ζωή», «Φτωχολογιά» και «Παράπονο». Αργότερα κυκλοφόρησε με τον ίδιο τίτλο τον πρώτο του μεγάλο δίσκο στον οποίον εγκαινιάστηκε η συνεργασία του με τον δημοσιογράφο Λευτέρη Παπαδόπουλο, αφού ήταν τα πρώτα τραγούδια που ηχογράφησαν ο Σταύρος Ξαρχάκος ως συνθέτης, κι ο Λευτέρης Παπαδόπουλος ως στιχουργός.
Στην αρχή της σταδιοδρομίας του, ένας δημοσιογράφος έγραψε ότι «ο Ξαρχάκος είναι παιδί που έχει μπαμπά τον Μίκη Θεοδωράκη και μαμά τον Μάνο Χατζιδάκι», με τον συνθέτη να δηλώνει ότι «το διαβατήριό μου στην κινηματογραφική μουσική ήταν ο Μάνος Χατζιδάκις, ο οποίος αρνήθηκε να γράψει το 1962 τη μουσική για την ταινία του Ντίνου Δημόπουλου “Το ταξίδι”, και αντιπρότεινε στον Φίνο εμένα ως νεαρό ταλαντούχο συνθέτη. Αυτό ήταν. Την επόμενη χρονιά έκανα τη μουσική για τη “Λόλα” και έπειτα ακολούθησαν “Τα κόκκινα φανάρια” του Βασίλη Γεωργιάδη».
Παράλληλα, η συνεργασία του με τον καταξιωμένο στιχουργό και ποιητή Νίκο Γκάτσο, τον οποίο έχει αποκαλέσει πνευματικό του πατέρα, υπήρξε μακροχρόνια και εξαιρετικά γόνιμη, αποφέροντας διαχρονικές επιτυχίες, όπως τα: «Άσπρη Μέρα», «Μάτια Βουρκωμένα», «Στου Όθωνα τα χρόνια (Ένα μεσημέρι)», «Με τι καρδιά τον κόσμο ν’ αρνηθώ», «Ήτανε μια φορά», «Γεια σου χαρά σου Βενετιά», «Έβαλε ο Θεός σημάδι» κ.ά..
Κορυφαίες υπήρξαν, αναμφίβολα, και οι συνεργασίες του με τον Κώστα Φέρρη, με τον οποίον συνυπογράφουν τον βραβευμένο δίσκο «Ρεμπέτικο», που «ντύνει» μουσικά την ομότιτλη βραβευμένη ταινία του σκηνοθέτη, και με τον Ιάκωβο Καμπανέλλη στο «Μεγάλο Μας Τσίρκο», που θεωρείται η σημαντικότερη, ίσως, μουσικοθεατρική παράσταση της τελευταίας πεντηκονταετίας.
Δημιουργίες του μοναδικού συνθέτη έχουν τραγουδήσει κορυφαίοι καλλιτέχνες όπως οι: Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Βίκυ Μοσχολιού, Σταμάτης Κόκκοτας, Νίκος Ξυλούρης, Νίκος Δημητράτος, Γιώργος Νταλάρας, Δήμητρα Γαλάνη, Γιάννης Πάριος, Μαρία Δημητριάδη, Νάνα Μούσχουρη, αλλά και αρκετοί ηθοποιοί όπως οι: Τζένη Καρέζη, Δημήτρης Παπαμιχαήλ κ.ά..
Η καλλιτεχνική του πορεία υπήρξε μοναδική, με μουσική για εικοσιπέντε ταινίες και δεκαπέντε τηλεοπτικές παραγωγές, μουσική για αρχαίες τραγωδίες και κωμωδίες, συμφωνικά έργα, σουίτες μπαλέτου, δύο όπερες, περισσότεροι από εξήντα δίσκοι και αναρίθμητες συναυλίες σε όλο τον κόσμο.
Ο Σταύρος Ξαρχάκος έχει βραβευτεί πολλές φορές σε κινηματογραφικά και μουσικά φεστιβάλ και έχει αναγορευτεί Διδάκτωρ Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Adelphi της Νέας Υόρκης και επίτιμος διδάκτορας στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Εξελέγη βουλευτής και ευρωβουλευτής με τη Νέα Δημοκρατία, αλλά σύντομα εγκατέλειψε την πολιτική, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι «νομίζει κανείς ότι μπορεί να προσφέρει, ότι μπορεί να είναι χρήσιμος στην κοινωνία για την παραγωγή έργου. Σύντομα όμως αντιλαμβάνεται ότι είναι επιεικώς αφελής, καθώς στην πολιτική, που είναι δομημένη για να υπηρετεί συμφέροντα και να νέμεται το δημόσιο αγαθό, δεν υπάρχει χώρος για τη δημιουργία και για να υπηρετήσεις το δημόσιο αγαθό».
