Λευκάδιος Χερν: Ο «Οδυσσέας» τριών ηπείρων που ύμνησε τη χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου

• Παναγιώτα Απέργη - 27 Ιουνίου 2022

Ο Πατρίκιος Λευκάδιος Χερν γεννήθηκε στις 27 Ιουνίου 1850 στην Λευκάδα από Ελληνίδα μάνα, με καταγωγή από Κρήτη και Κύθηρα, και Ιρλανδό πατέρα, αξιωματικό του βρετανικού στρατού. Μετά από πολλές οικογενειακές περιπέτειες και το διαζύγιο των γονιών του, βρέθηκε στο Δουβλίνο, όπου βίωσε αρκετές πίκρες, λόγω της σκληρής συμπεριφοράς της δεσποτικής θείας του πατέρα του, η οποία είχε αναλάβει την ανατροφή του. Μεγαλώνοντας σε ένα καταθλιπτικό περιβάλλον, ανέπτυξε έναν υπερβολικό φόβο για τα φαντάσματα και τα στοιχειά, αντικείμενα που – σε συνδυασμό με τα μουντά τοπία της Ιρλανδίας - «γονιμοποίησαν» τη φαντασία του και του κληροδότησαν τις εμμονές του σε ιστορίες φαντασμάτων και, γενικά, σε παράδοξες καταστάσεις.

Στα 16 του χρόνια, έχοντας φοιτήσει σε αυστηρά καθολικά σχολεία της Αγγλίας και της Γαλλίας, κατά τη διάρκεια ενός αθλητικού παιχνιδιού με τους συμμαθητές του, έχασε την όραση από το αριστερό του μάτι.

Ο θάνατος του πατέρα του και η οικονομική ανέχεια στην οποία περιέπεσε η θεία του, τον ανάγκασαν να μεταναστεύσει στην Αμερική, όπου έζησε σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, μέχρι να εξασφαλίσει μια θέση διορθωτή δοκιμίων στην εφημερίδα του Σινσινάτι, «Daily Enquirer», διαμορφώνοντας, έτσι, τη δημοσιογραφική του καριέρα. Επόμενος σταθμός του ήταν η Νέα Ορλεάνη, όπου – αν και πήγε για να γράψει μια σειρά από άρθρα – παρέμεινε δέκα χρόνια, βαθιά γοητευμένος από τον Αμερικανικό νότο και το λατινικό στοιχείο της πόλης.

Σταδιακά από το αστυνομικό ρεπορτάζ πέρασε στα λογοτεχνικά θέματα, παρουσιάζοντας δύο μικρές νουβέλες, την «Τσίτα» και τη «Γιούμα», που υπήρξαν ο προάγγελος του μελλοντικού ενδιαφέροντός του για τα κοινωνιολογικά θέματα και την ανανέωση της αμερικανικής λογοτεχνίας του καιρού του με ένα είδος «ποιητικής πεζογραφίας».

Επιστρέφοντας στην Αμερική, μετά από μια διετή διαμονή στη Μαρτινίκα, ο Λευκάδιος Χερν συνέχισε να δημοσιογραφεί, ενώ οι ισχυρές Δυτικές δυνάμεις είχαν υπογράψει με την Ιαπωνία πολύ επικερδείς γι' αυτές συμφωνίες. Το περιοδικό Harpers's ήθελε να παρουσιάσει στους αναγνώστες του την Ιαπωνία, τη χώρα που μόλις είχε αρχίσει να αναδύεται από την απομόνωσή της και του πρότεινε να αναλάβει αυτήν την προσπάθεια.

Έτσι, στα 40 του χρόνια, συνέχισε την περιπλάνησή του προς την Άπω Ανατολή, όπου πολύ σύντομα, διακόπτοντας τη συνεργασία του με το Harper’s, άρχισε να εργάζεται ως δάσκαλος αγγλικής γλώσσας, έχοντας στο πλευρό του μια απόγονο οικογένειας σαμουράι, τη Σέτσου Κοϊζούμι. Υιοθετώντας το οικογενειακό επίθετο της συζύγου του, μετονομάστηκε σε Γιακούμο, που σημαίνει «το μέρος όπου γεννιούνται τα σύννεφα», για να τιμήσει τον τόπο που του έδωσε το καταφύγιο που πάντα έψαχνε, παίρνοντας αργότερα και την ιαπωνική υπηκοότητα.

Ως δάσκαλος, o Λευκάδιος Χερν ήταν εξαιρετικός και ιδιαίτερα στοργικός με τους μαθητές του, καθώς καταλάβαινε πόσο δύσκολο ήταν γι' αυτούς να μάθουν μια γλώσσα που αποτελούσε το εκφραστικό εργαλείο ενός πολιτισμού τελείως διαφορετικού από τον δικό τους, με τον οποίον ήθελαν να έρθουν σε επαφή. Παράλληλα, δεν διέκοψε ουσιαστικά ποτέ τη δημοσιογραφική του δραστηριότητα, αλλά αντιθέτως πολλά κείμενα του για τη χώρα αυτή, στάλθηκαν και δημοσιεύτηκαν στην Αμερική ως ανεξάρτητες δημοσιογραφικές συνεργασίες.

Στις 26 Σεπτεμβρίου του 1904, στα 54 χρόνια του «χωρίς κανέναν πόνο και μ' ένα χαμόγελο στα χείλη έπαψε να είναι άνθρωπος αυτού του κόσμου», με τον τάφο του στο νεκροταφείο Ζοσιγκάγια του Τόκυο να αποτελεί τόπο πνευματικού προσκυνήματος.

Το πλήθος των νέων ανθρώπων που συνόδευσαν το δάσκαλο στην τελευταία κατοικία του, του αφιέρωσε, με την αγάπη του, την πλακέτα που σώζεται σήμερα στο Μουσείο Λευκαδίου Χερν, στο Ματσούε, την πρώτη πόλη στην Ιαπωνία όπου εργάστηκε ο Λευκάδιος: «Στον αείμνηστο δάσκαλο Λευκάδιο Χερν, του οποίου η πένα υπήρξε δριμύτερη από το ξίφος αυτού τού νικηφόρου έθνους, που ο ίδιος αγάπησε και έζησε μαζί του και του οποίου η ύψιστη τιμή θα είναι πάντα ότι τού προσέφερε υπηκοότητα και, αλίμονο, ένα μνήμα. Από τους αλλοτινούς μαθητές του».

Παράλληλα, αρκετά ιαπωνικά πανεπιστήμια έχουν έδρα με το όνομα του, στα σχολεία διδάσκονται έργα του, ενώ υπάρχουν οκτώ μουσεία προς τιμήν του, με το άγαλμα του να δεσπόζει στην κεντρική πλατεία του Τόκιο και άλλα μνημεία προς τιμήν του να έχουν στηθεί σε όλη τη χώρα.