Κλασσικά Εικονογραφημένα: Τα πρωτοποριακά κόμικς που λάτρεψαν μικροί και μεγάλοι

• Παναγιώτα Απέργη - 3 Μαρτίου 2023

Τα αγαπημένα σε όλους «Κλασσικά εικονογραφημένα» ήταν μια πρωτοποριακή ιδέα, καθώς προσέφεραν μια διαφορετική ματιά σε κάθε έργο, ως ένα νέο κείμενο που προέκυψε με σεβασμό στο πρωτότυπο κλασικό έργο, ψυχαγωγώντας, παράλληλα, τους μικρούς αναγνώστες. Αρχικά, βασίζονταν στην αντίστοιχη αμερικανική έκδοση των «Classics Illustrated», της επαναστατικής απάντησης του Άλμπερτ Κάντερ και της εταιρείας του, της Gilberto Publishing Company, στα ευτελή, όπως χαρακτηρίζονταν, αναγνώσματα για παιδιά και εφήβους.

Η αθάνατη σειρά των «Κλασσικών Εικονογραφημένων» ξεκίνησε να εκδίδεται στην Ελλάδα την 1η Μαρτίου του 1951, έναντι του ποσού των 5.000 δραχμών ανά τεύχος, από τις εκδόσεις Ατλαντίς των αδελφών Πεχλιβανίδη, με πρώτο τεύχος τους «Άθλιους» του Βίκτωρ Ουγκώ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του εκδοτικού οίκου, οι χρωματιστοί ήρωες του σπουδαίου Γάλλου συγγραφέα πούλησαν ένα εκατομμύριο αντίτυπα, με το πρώτο «Κλασσικό Εικονογραφημένο» να εξαντλείται σε ελάχιστο χρόνο και τις εκδόσεις να το ανατυπώνουν δυο φορές.

Οι αδελφοί Πεχλιβανίδη από την αρχή είχαν φροντίσει να έχουν την τελειότερη εκτύπωση, μια επιβλητική αισθητικά έκδοση, καθώς τα «Κλασσικά» τυπώνονταν με βαθυτυπία σε τετραχρωμία όφσετ, με 336 πολύχρωμες εικόνες και εξαιρετικό χαρτί. Η πολύ προσεγμένη τους εκτύπωση και εικονογράφηση συνδυαζόταν με τις διάσημες λεζάντες, οι οποίες περιελάμβαναν τα λόγια ή τις σκέψεις των ηρώων, καθιερώνοντας τα «Κλασσικά» ως το κατεξοχήν περιοδικό για νέους, το οποίο διαβαζόταν από όλες τις ηλικίες.

Παρά τον ενθουσιασμό που προκάλεσε η έκδοση και το φανατικό του κοινό, το πρώτο «αμερικάνικου» τύπου κόμικ πυροδότησε έντονες αρνητικές αντιδράσεις και συζητήσεις μέσα στη Βουλή και σε πνευματικούς και λογοτεχνικούς κύκλους της εποχής, με πολλούς να θεωρούν ότι πρόκειται για «ευτελισμό» των κλασικών έργων. Άλλοι πάλι φοβούνταν την «αμερικανοποίηση» της παιδείας των νέων, λόγω της προέλευσης της έκδοσης, αντιδράσεις που σύντομα κάμφθηκαν από την αγάπη των αναγνωστών.

Τα σχέδια ήταν σχεδόν πιστή αντιγραφή της αμερικάνικης έκδοσης, ενώ τα κείμενα μετέφραζε συνήθως ο Βασίλης Ρώτας.Η θεματολογία της πρώτης έκδοσης, ακολουθώντας αυτή της αμερικανικής, περιελάμβανε κυρίως μυθιστορήματα με κοινωνικό-διδακτικό χαρακτήρα, ρομαντικά, ιπποτικά, έργα των: Βικτώρ Ουγκώ, Αλέξανδρου Δουμά, Τσαρλς Ντίκενς, των αδελφών Μπροντέ, Φένιμορ Λι Κούπερ, Ουόλτερ Σκοτ, Ιούλιου Βερν αλλά και βιογραφίες σημαντικών προσωπικοτήτων, όπως ο Ιούλιος Καίσαρ, ο Αβραάμ Λίνκολν κ.ά..

Εκτός από τα κυρίως έργα, τα «Κλασσικά» περιελάμβαναν και άρθρα σχετικά με τους συγγραφείς, βιογραφίες ιστορικών προσώπων, καλλιτεχνών και εφευρετών, υποθέσεις έργων όπερας, επετειακά και διδακτικά θέματα, εκπαιδευτικές δραστηριότητες, κουίζ γνώσεων, διαφημίσεις της «Ατλαντίδας» και στήλη αναγνωστών. Παράλληλα, στο τέλος κάθε τεύχους υπήρχε προτροπή προς τους αναγνώστες, πως δεν πρέπει να παραλείψουν να επισκεφθούν τη σχολική ή τη δημόσια βιβλιοθήκη και να απολαύσουν το πρωτότυπο λογοτεχνικό έργο, γεγονός που συνέβαλε στη θετική ανταπόκριση των γονιών, οι οποίοι δεν δίσταζαν να αγοράσουν στα παιδιά τους το περιοδικό.

Για την έκδοση των «Κλασσικών» συσπειρώθηκαν αρκετοί καταξιωμένοι καλλιτέχνες και συγγραφείς, μεταξύ των οποίων οι: Μποστ, Κώστας Γραμματόπουλος, Βασίλης Ζήσης, Γεράσιμος Λιβιεράτος, Τάκης Κατσουλίδης, Γιώργος Βακαλό, Γιάννης Δραγώνας, Παύλος Βαλασάκης, ενώ τα κείμενα επιμελήθηκαν οι: Βασίλης Ρώτας, Γεωργία Δεληγιάννη-Αναστασιάδη, Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη και Ελένη Παπαδάκη.

Η πρωτοτυπία των ελληνικών «Κλασσικών» ήταν ότι, εκτός από τους μεταφρασμένους τίτλους, εξέδωσαν περίπου εξήντα τεύχη με ιστορίες από την ελληνική μυθολογία, τη βυζαντινή ιστορία και την Ελληνική Επανάσταση, τεύχη τα οποία έγιναν αμέσως αγαπητά από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Μάλιστα, η σειρά των τευχών με θέματα «Από τη Μυθολογία και την Ιστορία της Ελλάδος» εγκαινιάστηκε τον Οκτώβριο του 1953, στο τεύχος 43, με την ιστορία «Περσέας και Ανδρομέδα», σε κείμενα του Βασίλη Ρώτα και σχέδιο του Κώστα Γραμματόπουλου.

Για περίπου είκοσι χρόνια, τα «Κλασσικά» αποτέλεσαν μέρος της πολιτιστικής ζωής της Ελλάδας και σύντροφο της παιδικής και νεανικής ηλικίας, με το περιοδικό, το οποίο αριθμούσε 180 τεύχη, να επανεκδίδεται αρκετές φορές και τις πρώτες εκδόσεις να αποτελούν συλλεκτικά αντικείμενα.