Άλαν Τούρινγκ: Η μαθηματική διάνοια που «έσπασε» τον κωδικό «Enigma»

• Παναγιώτα Απέργη - 23 Ιουνίου 2022

Ο Άλαν Τούρινγκ γεννήθηκε στο Λονδίνο, στις 23 Ιουνίου 1912. Το ταλέντο του στα μαθηματικά φάνηκε σε ηλικία 13 ετών, αν και τα γραπτά του χαρακτηρίζονταν από τους καθηγητές του ως «ακατάστατα και πρόχειρα», γιατί στο δημόσιο σχολείο που σπούδαζε έδιναν περισσότερη έμφαση στους κλασικούς συγγραφείς. Σε ηλικία 16 ετών μελέτησε την εργασία του Άλμπερτ Αϊνστάιν, επεκτείνοντας τα ερωτήματά του για τους νόμους του Νεύτωνα για την κίνηση, σ' ένα κείμενο το οποίο ουδέποτε δημοσιεύθηκε.

Φοίτησε στο King’s College του Κείμπριτζ, αποφοιτώντας με Άριστα στα Μαθηματικά, ενώ σε ηλικία μόλις 22 ετών εξελέγη μέλος του ίδιου Πανεπιστημίου, χάρη στη διατριβή του με την οποία απέδειξε το Κεντρικό Οριακό Θεώρημα. Το λαμπρότερο έργο του είναι η δημοσίευση της πραγματείας του με θέμα «Για τους υπολογίσιμους αριθμούς, με μια εφαρμογή στην λήψη αποφάσεων». Στο άρθρο αυτό αποδείκνυε ότι υπάρχουν ορισμένα μαθηματικά προβλήματα που δεν μπορούν να επιλυθούν δια μιας σταθεράς, καθορισμένης διεργασίας, την οποία χαρακτήριζε ως διεργασία που μπορεί να εκτελεστεί από αυτόματη μηχανή.

Ακόμη, απέδειξε τη δυνατότητα κατασκευής μιας μηχανής γενικής χρήσης, της «Μηχανής Τούρινγκ», η οποία με τον κατάλληλο προγραμματισμό θα μπορούσε να εκτελέσει το έργο οποιασδήποτε κατασκευασμένης για την επίλυση ειδικών προβλημάτων μηχανής.

Συνέχισε τις σπουδές του στα Μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο του Princeton στις ΗΠΑ, όπου αναγορεύτηκε διδάκτορας Μαθηματικών και, μετά την αποφοίτησή του, κατέλαβε τη θέση του καθηγητή Μαθηματικής Λογικής στο King’s College μέχρι την κήρυξη του πολέμου. Ωστόσο, η δουλειά του σύντομα θα έπαιρνε μια νέα πτυχή γιατί τον πλησίασαν από την Δημόσια Σχολή των Κωδικών και της Αποκρυπτογράφησης, ζητώντας του να τους βοηθήσει με την αποκρυπτογράφηση των γερμανικών κωδικών του «Enigma», κάτι που έκανε με μεγάλη επιτυχία.

Η συνεισφορά του Τούρινγκ για το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου δεν αναγνωρίστηκε ποτέ δημόσια κατά τη διάρκεια της ζωής του, επειδή η εργασία του ήταν απόρρητη. Μετά από τον πόλεμο, σχεδίασε έναν από τους πρώτους ηλεκτρονικούς προγραμματίσιμους ψηφιακούς υπολογιστές στο εθνικό φυσικό εργαστήριο, όπως λεγόταν, ενώ κατασκεύασε και μια άλλη μηχανή, στο πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ.

Λάτρης της βιολογίας, ο Τούρινγκ εργάστηκε στο αντικείμενο της μορφογένεσης, δηλαδή πώς τα ζώα και τα φυτά αναπτύσσουν ορισμένα μοντέλα μορφών, όπως οι ρίγες της ζέβρας ή οι κηλίδες της αγελάδας, χρησιμοποιώντας το μαθηματικό του ταλέντο. Μάλιστα, το κεντρικό ενδιαφέρον του για τον τομέα ήταν η ύπαρξη των αριθμών Φιμπονάτσι στις δομές των φυτών. Τα γραπτά αυτά ήταν αδημοσίευτα έως το 1992, όταν δημοσιεύθηκε όλο το έργο του Τούρινγκ.

Ενώ το μέλλον του διαγραφόταν λαμπρό, η ζωή του πήρε τραγική τροπή, όταν κατηγορήθηκε για ομοφυλοφιλία σε μια κοινωνία που την θεωρούσε κακούργημα και αυτό του κατέστρεψε την καριέρα. Του δόθηκε η επιλογή ανάμεσα σε δύο χρόνια φυλάκιση ή ορμονική αγωγή με οιστρογόνα, η οποία υποτίθεται θα του μείωνε τη γενετήσια ορμή και την οποία επέλεξε. Ο χημικός αυτός ευνουχισμός είχε τραγικά αποτελέσματα τόσο στην ψυχοσύνθεση του όσο και στον σωματότυπο του.

Στις 7 Ιουνίου 1954 βρέθηκε νεκρός στο σπίτι του σε ηλικία μόλις 42 ετών από δηλητηρίαση με κυάνιο. Η επικρατούσα άποψη ήταν ότι αυτοκτόνησε, μην έχοντας άλλες αντοχές. Δίπλα του βρισκόταν ένα μισοφαγωμένο μήλο. Λέγεται ότι όταν οι Τζομπς και Βόζνιακ έψαχναν ένα έμβλημα για την εταιρεία υπολογιστών Apple που είχαν συστήσει, επέλεξαν το δαγκωμένο μήλο, ως φόρο τιμής και δείγμα του σεβασμού που έχει στο πρόσωπό του η κοινότητα των επιστημών πληροφορικής και τεχνητής νοημοσύνης για την συνεισφορά του στους υπολογιστές.

Η συνεισφορά του Τούρινγκ δεν αναγνωρίστηκε δημόσια όσο ήταν εν ζωή. Από το 1966 και έπειτα δίνεται το βραβείο Τούρινγκ σε έναν διακεκριμένο επιστήμονα κάθε έτος, βραβείο που θεωρείται η ύψιστη επιστημονική διάκριση στον χώρο της πληροφορικής, αντίστοιχο του βραβείου Νόμπελ. Το 2009 ο τότε πρωθυπουργός της Βρετανίας Γκόρντον Μπράουν δήλωσε συγγνώμη δημοσίως για τη συμπεριφορά του κράτους προς τον Τούρινγκ, αναγνωρίζοντας παράλληλα τη συμβολή του στην Πληροφορική, ενώ το 2013, η Βασίλισσά μας Ελισάβετ τού απένειμε χάρη, «μετά θάνατον»!