6 Απριλίου 1896: Η αναβίωση των Ολυμπιακών αγώνων και του ευ αγωνίζεσθαι
- Παναγιώτα Απέργη - 6 Απριλίου 2023
Ο πρώτος καταγεγραμμένος εορτασμός των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν το 776 π.Χ. στην Ολυμπία κι έκτοτε, κατά τη διάρκεια των Αγώνων, κηρυσσόταν εκεχειρία, με τις πολεμικές επιχειρήσεις να διακόπτονται. Άλλωστε, οι Αγώνες κατείχαν τόσο σημαντική θέση στη ζωή των αρχαίων Ελλήνων, ώστε το μεταξύ τους διάστημα, η Ολυμπιάδα, χρησιμοποιήθηκε ως βάση του χρονολογικού συστήματός τους.
Πολύ σύντομα η αίγλη έφτασε στο απόγειό της κατά τον 5ο και 6ο αιώνα π.Χ αλλά, κατά την ελληνιστική εποχή, έχασαν τον αρχικό τους χαρακτήρα και μετατράπηκαν σε επαγγελματικές αθλητικές εκδηλώσεις, γεγονός που παγιώθηκε στη ρωμαϊκή εποχή.
Όταν ο Χριστιανισμός έγινε η επίσημη θρησκεία της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, οι Ολυμπιακοί θεωρήθηκαν ως παγανιστική γιορτή και το 393 μ.Χ. ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος με διάταγμά του απαγόρευσε τη διεξαγωγή τους. Έτσι, ήρθε το τέλος μιας περιόδου χιλίων ετών, κατά την οποία οι Αγώνες διεξάγονταν συνέχεια κάθε τέσσερα χρόνια.
Στις αρχές του 16ου αιώνα, οι Ολυμπιακοί Αγώνες ξαναήρθαν στο προσκήνιο, όταν, το 1516, στο Μπάντεν της Γερμανίας οργανώθηκαν αγώνες επίδειξης, οι οποίοι πήραν συμβολικά το όνομα «Ολυμπιακοί». Λίγα χρόνια αργότερα, ο Άγγλος δραματουργός Τόμας Κιντ ανέβασε στο θέατρο σκηνές από την ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων, ενώ το 1604 ο δικηγόρος Ρόμπερτ Ντόβερ οργάνωσε τους «αγγλικούς Ολυμπιακούς Αγώνες».
Σταδιακά, η αναγέννηση των ιδεωδών του Ολυμπισμού ξεκίνησε από το κίνημα του Διαφωτισμού, υποβλήθηκε και ψηφίστηκε για πρώτη φορά από την Εθνική Συνέλευση της Γαλλικής Επανάστασης, αποτέλεσε όραμα των αγωνιστών της Επανάστασης των Ελλήνων, αφού ήδη ο Ρήγας Βελεστινλής, από το 1797, είχε συνδέσει άρρηκτα το όραμα της διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων με τον Αγώνα της απελευθέρωσης.
Μαρτυρίες για τη διεξαγωγή αγώνων με την επωνυμία «Ολυμπιακοί», έρχονται από τη Σουηδία του 1830 και το Μόντρεαλ του 1844.
Σε συνδυασμό με την ανάγκη των λαών για άμιλλα και ειρήνη, το ενδιαφέρον των Γάλλων και των Γερμανών για την αρχαιολογία, όταν ανακαλύφθηκαν οι θησαυροί της Αρχαίας Ολυμπίας, αναθέρμαναν τον 19ο αιώνα την ιδέα της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων και την αποδοχή της Ολυμπιακής Ιδέας σε ένα καινούργιο πλαίσιο.
Το 1838, στην Ελλάδα, έγινε η πρώτη προσπάθεια τέλεσης Ολυμπιακών Αγώνων στον γειτονικό στην Ολυμπία Δήμο Λετρίνων (σ.σ. Πύργος Ηλείας), από μία ομάδα αρχαιολατρών. Δυο δεκαετίες αργότερα, ο Ηπειρώτης Ευάγγελος Ζάππας αναλαμβάνει - με δικές του δαπάνες - την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων. Στις 18 Οκτωβρίου, με την παρουσία της βασιλικής οικογένειας γίνεται η έναρξη των Α' Ολυμπίων, ενώ θα ακολουθήσουν άλλες τρεις διοργανώσεις, που ενίσχυσαν σημαντικά το αίτημα για την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων.
Καταλυτικής σημασίας για την αναβίωσή τους υπήρξε η συνεισφορά του βαρόνου Πιερ ντε Κουμπερτέν, ο οποίος, χάρη στη μελέτη μνημειωδών έργων των αρχαίων συγγραφέων, κατανόησε τη βαθιά έννοια του αθλητισμού και του αρχαίου ελληνικού πνεύματος, αλλά και τη σπουδαιότητα στη χρηστή διάπλαση του νου των νέων.
Έτσι, στο συνέδριο στο πανεπιστήμιο της Σορβόννης, το 1894, παρουσίασε τις ιδέες του σε ένα διεθνές ακροατήριο και, την τελευταία μέρα του συνεδρίου, ελήφθη η απόφαση να διεξαχθούν οι πρώτοι μοντέρνοι Ολυμπιακοί Αγώνες, το 1896, στη χώρα που τους γέννησε.
Για τη διοργάνωση των Αγώνων ιδρύθηκε η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) με πρώτο πρόεδρο τον Δημήτριο Βικέλα, γενικό γραμματέα τον Κουμπερτέν και μέλη προσωπικότητες από διάφορα κράτη.
Στις 6 Απριλίου του 1896, με το ισχύον Γρηγοριανό, ημερολόγιο (25 Μαρτίου με το παλαιό Ιουλιανό) ακούστηκε για πρώτη φορά ο «Ολυμπιακός Ύμνος», που σήμανε την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων και το πέρασμά τους στη σύγχρονη εποχή, κάνοντας το όνειρο του Πιερ ντε Κουμπερτέν πραγματικότητα.
Παρά το όραμα του Κουμπερτέν, οι Αγώνες δεν μπόρεσαν να αποτρέψουν τους δυο μεγάλους πολέμους, που καθόρισαν τον 20ο αιώνα και οδήγησαν στην προσωρινή διακοπή τους, ούτε την κηλίδωση του Ολυμπιακού πνεύματος από μια σειρά πολιτικών ζητημάτων.
Σύντομα το συναίσθημα του ευ αγωνίζεσθαι παραχώρησε τη θέση του στα οικονομικά συμφέροντα, στη βιομηχανία θεάματος και στη μονοπώληση των διοργανώσεων από τις ισχυρότερες οικονομικά χώρες και τους κραταιούς αθλητικούς παράγοντες, που αμαυρώνουν το ολυμπιακό ιδεώδες, το οποίο πρεσβεύει τη δημιουργία μιας καλύτερης ανθρωπότητας και ενός πιο ειρηνικού κόσμου.
